ޕްރެޒިޑެންޝަލް އެޑްރެސް 1981

بسـم اللّـه الرّحمـن الرّحيـم

الحَمْـدُلِلّـه القَـا ئِلِ فِى كِتَابِهِ ٱلعَزِيْز "وَأَمْرُهُمْ شُورٰى بَيْنَهُمْ" وَٱلصَّلَاةُ وَٱلسَّلاَم عَلىٰ رَسُولِهِ ٱلكَرِيْم، الَّذِى أَرْسٰى دَعَائِم اْلعَدَالَةِ وَالْحُكمْ، وَعَلىٰ آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنْ سَارَ عَلىٰ نَهْجِهِمْ فِى اسْتِشَارَةِ أَهْلِ الْحَلِّ وَالْعَقْدِ فِى أُمُورِ الدُّنْيَا وَالدِّين.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ހުޅުވައިދިނުމަށްޓަކައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް ހާޒިރުވެ، "ޕްރެޒިޑެންޝަލް އެޑްރެސް" އިއްވުމަށް މިލިބޭ ފުރުޞަތަކީ، އަޅުގަނޑަށް ލިބޭ ޝަރަފެއް ކަމުގައި ދެކޭ ފުރުޞަތެއް. ސަބަބަކީ، މިއީ، ކޮންމެ އަހަރަކު، އެއްގޮތަކަށް ހިނގަމުންދާ ކަމަކަށްވިޔަސް، މިކަމަކީ އޭގައި ވަރަށް ފުން މާނަތަކެއް އެކުލެވިފައިވާ ކަމަކަށްވާކަން. އާދެ! ކޮންމެ އަހަރަކު، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަގާމުގައި ހުންނަ މީހަކު އައިސް، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ރަސްމީގޮތުން ހުޅުވައިދީ، "ޕްރެޒިޑެންޝަލް އެޑްރެސް" އިއްވުމަކީ، ޤާނޫނީގޮތުން ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ބާރުތައް ހަމަޖެހިފައިވާގޮތް ހާމަކޮށްދޭ ރަމްޒެއް. ރައްޔިތުން ހޮވާފައިވާ ވެރިއަކާއި، ރައްޔިތުން އިންތިޚާބުކޮށްފައިވާ ވަކީލުން، ރައްޔިތުންނަށްޓަކައި މަސައްކަތްކުރުމުގައި، އެ ދެފަރާތުން އެއްބާރުލާންޖެހޭ މިންވަރު ހާމަކޮށްދޭ ވަރުގަދަ ނިޝާނެއް. އެހެންކަމުން، މި މަތިވެރި ފުރުޞަތު ލިބުނުކަމަށްޓަކައި، اللّـه سبحانه وتعـالى އަށް ޙަމްދާއި ޝުކުރު ކުރަން.

މިއަދު އަޅުގަނޑު ތިޔަ ޢިއްޒަތްތެރި މަޖިލީހުގެ ކުރިމައްޗަށް މި ހުއްޓުނީ، ޤާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ދައުލަތް ހިނގިގޮތުގެ އާންމު ރިޕޯޓަކާއި، ދައުލަތުގެ ކުރިއަށްއޮތް އަހަރުގެ ސިޔާސަތު ބިނާކުރާގޮތް ހުށަހެޅުމަށް. އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް މެދުވެރިކޮށް، ރާއްޖޭގެ އެންމެހައި ރައްޔިތުންނަށް އެކަންކަން ހާމަކޮށްދިނުމަށް.

                                                                                    ދައުލަތުގެ ސިޔާސަތު

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

ކުރިއަށްއޮތް އަހަރު، ދައުލަތް ހިންގުމަށް ގަސްތުކޮށްފައިވާ ސިޔާސަތަކީ، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރެކޭވެސް އެއްފަދައިން، ރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއާއި، ރައްޔިތުންގެ ފައިދާއަށްޓަކައި، ކުރެވެންއޮތް ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ކުރުން. ސިޔާސީގޮތުންނާއި، އިޖްތިމާޢީގޮތުންނާއި، އިޤްތިޞާދީގޮތުން އެދެވޭ އިޞްލާޙުތައް ގެނައުމާއެކު، މުޖުތަމަޢުގައި ޤައުމީ ރޫޙާއި ދިވެހިވަންތަކަން އާކޮށް އާލާކުރުން. ދިވެހިރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ދަމަހައްޓައި ރައްކާތެރިކުރުން. އަދި ރާއްޖޭގެ އަމިއްލަ ވެރިކަމަށް އުނިކަން ނާންނާނެ ގޮތުގެމަތިން، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ދަނޑުގައި، ރާއްޖެއަށް ޙައްޤު މަގާމު ހޯދުމަށް މަސައްކަތްކުރުން.

މި ސިޔާސަތު ހިންގުމުގައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ފުރިހަމަ ތާއީދާއި އެހީ، ސަރުކާރަށް ލިބުމަކީ، ކޮންމެހެން ބޭނުން ކަމެއްކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެން. އަދި އާންމު ރައްޔިތުންގެ އިޚްލާޞްތެރި ތަރުޙީބާއި ފުރިހަމަ އެއްބާރުލެއްވުމަކީވެސް، ހަމަ އެހާމެ ބޭނުން ކަމެއްކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެން.

ދާޚިލީ ސިޔާސަތު

ދިވެހި ދައުލަތުގެ ދާޚިލީ ސިޔާސަތަކީ، ހަމަހަމަކަމާއި، މިނިވަންކަމުގެ އަސާސީ ޙައްޤުތައް ޤާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން، އެންމެހައި ރައްޔިތުންނަށް ހޯދައިދިނުން. އިސްލާމްދީނުގެ ތެދުމަގުން، ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންގެ ކަންތައްތައް އިޞްލާޙުކޮށް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ބާރުއެޅުން. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަކީ ދީނަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށްހިތާ، ޤާނޫނުތަކަށް ބޯލަނބާ، ވަޒަންދެކެ ލޯބިވާ ބަޔަކަށްވާކަން އެއީ، މި ސިޔާސަތު ހިންގުމަށް ލިބޭ ވަރަށްބޮޑު ބާރެއްކަން ކަށަވަރު.

1980 ވަނަ އަހަރު ފެށުނުއިރު، ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގައިވަނީ، އާ ޤައުމީ ރޫޙެއް އުފެދިފައި. އާ ދިވެހިވަންތަކަމެއް ދިރިފައި. ޤައުމުގެ މުސްތަޤްބަލާމެދު އާ ހޭލުންތެރިކަމެއް އައިސްފައި. އެހެންކަމާއެކު، އެކަންކަން ހުއްޓުނަނުދީ، ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކީވެސް ދައުލަތުގެ ސިޔާސަތުގެ ވަރަށް މުހިންމު ބައެއް.

އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމަކީ، ހަމައެކަނި އަޅުގަނޑުމެންގެ، އާދެ! ހަމައެކަނި މިއަދު މިތިބަ މީހުންގެ ޙައްޤެއްނޫން. އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންނާއި، އަންނަންއޮތް ހުރިހާ ޖީލުތަކުގެވެސް ޙައްޤެއް. އެހެންކަމުން، އަޅުގަނޑުމެން ވިސްނަންވާނީ، ހަމައެކަނި މިއަދަކަށްނޫން. ހަމައެކަނި މިއަދުގެ ބޭނުންތައް ފުދޭވަރަށް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޚިޔާލާއި ފިކުރުތައް ހިންގައިގެން ފަރުޖެހޭކަށް ނޯންނާނެ. މިހާރު ދައުލަތުގެ ދާޚިލީ ސިޔާސަތު ބިނާކުރަމުން މިގެންދަނީ، މިދެންނެވި ނުކުތާގެ މައްޗަށް ސަމާލުކަން ދީގެން.

އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހިންނަކީ، ޒަމާނުއްސުރެ އަމިއްލަ ތާރީޚަކާއި ޘަޤާފަތެއްގެ ވެރިބައެއް. އަމިއްލަ ބަހަކާއި، އަމިއްލަ ޤައުމިއްޔަތެއް އޮތް، އެއްދީނެއްގެ އަހުލުވެރިން ކަމުގައިވުމުގެ ނަސީބު ލިބިފައިވާ، ތަފާތު ނަސްލުތަކެއް ނެތް، އެއްބައެއްވަންތަކަމުގެ މި ހުރިހާ ރުކުންތައް ލިބިގެންވާ ބައެއް.

ވީމާ، ރާއްޖޭގެ ޤައުމިއްޔަތު ދިރުވުމުގައި، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ރައްކާތެރިކުރުމުގައި، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު ބިނާކުރުމުގައި، އަދި ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަޙު ހަމަޖެއްސުމުގައި، ދައުލަތުގެ ސިޔާސަތަކީ، ދިވެހިންގެ އެއްބައެއްވަންތަކަމުގެ އުޞޫލު ތަރައްޤީކުރަމުން ގެންދިއުން.

ޚާރިޖީ ސިޔާސަތު

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

ދިވެހި ދައުލަތުގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތަކީ، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުތަކެކޭވެސް އެއްފަދައިން، ވަކިފަރާތަކަށް ނުޖެހުމުގެ ހަރުދަނާ އުސޫލުގައި ހިފަހައްޓައިގެން، ރާއްޖޭގެ އަމިއްލަ ވެރިކަމާއި މިނިވަންކަމަށް ޤަދަރުކުރާ ކޮންމެ ފަރާތަކާވެސް ރަޙްމަތްތެރިކަމުގެ ގުޅުން ބެހެއްޓުން. ދުނިޔޭގެ ބޮޑެތި ބާރުތަކުގެ މެދުގައި ހިނގާ ޢަސްކަރީ އަދި ސިޔާސީ ވާދަވެރިކަމުގެ ތެރެއަށް ނުވަދެ، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ދާއިރާގައި، މިނިވަންކަމާއެކު ޙައްޤުގެ އަޑު އުފުލުން. އަޅުގަނޑުމެންގެ އަޚުން ކަމުގައިވާ މުސްލިމް ޤައުމުތަކާއި އަވަށްޓެރި ޤައުމުތަކާ ގުޅުން ބަދަހިކުރުން.

އާދެ! އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމަކީ، ދުނިޔޭގެ ގިނަ ޤައުމުތަކުގެ ނިސްބަތުން ބަލާއިރު ކިތަންމެކުޑަ، މީހުންކޮޅުމަދު، އަދި، ޤުދުރަތީ ވަސީލަތްތަކުގެ ގޮތުން މާބޮޑު މުއްސަނދިކަމެއް ލިބިފައި ނެތް ޤައުމެއް ކަމުގައިވިޔަސް، މިއަދުގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މަސްރަޙުގައި ދިވެހިރާއްޖެއަށްވެސް އަދާކުރެވެންހުރި، އަދި އަދާކުރަންޖެހޭ ބައިތަކެއް އެބަހުރި. އާދެ! ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ ޤައުމުތަކުގެ ސަފުގައި، ވަކިފަރާތަކަށް ނުޖެހޭ ޤައުމުތަކުގެ ޖަލްސާތަކުގައި، އަދި އިސްލާމީ ޤައުމުތަކުގެ ބައްދަލުވުންތަކުގައި، އަޅުގަނޑުމެންނަށް އަދާކުރެވޭނެ ބައިތަކެއް އެބަހުރި. އެހެންކަމުން، ދައުލަތުގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތަކީ، ބައިނަލްއަޤްވާމީ މައްސަލަތަކުގައި، ޢަދުލުއިންޞާފަށާއި، ދުނިޔޭގެ ޞުލްޙަވެރިކަން ދެމެހެއްޓުމުގެ އުސޫލަށް ބުރަވެތިބެގެން އަޅުގަނޑުމެންގެ ޚިޔާލު ފާޅުކުރުން. އަދި ދުނިޔޭގެ ޞުލްޙައަށާއި ޢަދުލުއިންޞާފަށްޓަކައި ކުރެވެމުންދާ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މަސައްކަތްތަކުގައި ވީވަރަކުން ޢަމަލީގޮތުން ހަރަކާތްތެރިވަމުން ގެންދިއުން.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތު ބިނާވެފައިވާ ބައެއް މުހިންމު އުސޫލު ދަންނަވާލުމަށް މި ފުރުޞަތުގެ ބޭނުންކުރަން. އެއްވެސް ޤައުމެއްގެ ދާޚިލިއްޔަތާ އަނެއް ޤައުމަކުން ބެހުމަކީ އަޅުގަނޑުމެން ރުހޭކަމެއް ނޫން. އެއްވެސް ދެ ޤައުމެއްގެ ދެމެދުގައި ހިނގަމުންދާ މައްސަލަތަކެއް ޙައްލުކުރުމަށްޓަކައި ބާރުގެ ބޭނުންކުރުމަކީވެސް، ދިވެހިރާއްޖެ ގަބޫލުކުރާ އުޞޫލެއް ނޫން. ކޮންމެ ޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުންނަށްވެސް، އެބައެއްގެ ޤައުމުގެ ކަންތައްތައް، އެބަޔަކު އެދޭގޮތަކަށް ނިންމުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެން ވާންވާނެކަމުގައި އަޅުގަނޑުމެން ދެކެން. ހަތިޔާރު އުފެއްދުމާއި، ހަތިޔާރުގެ ވާދަވެރިކަމަކީ އަޅުގަނޑުމެން އެއްގޮތަކަށްވެސް ތަރުޙީބުދޭ ކަމެއްނޫން. ދުނިޔޭގެ ކޮންމެ ތަނެއްގައިނަމަވެސް. ބިރުވެރި ހަތިޔާރުތަކުން ސަލާމަތްވެފައިވާ ހިސާބެއް ބޭއްވުމަށް އެއްބަސްވެވޭ ކޮންމެ އެއްބަސްވުމަކަށް އަޅުގަނޑުމެން ތާއީދުކުރާނީ، ހިތުގެ އެންމެ އަޑިން. މިއުސޫލުގެ މަތިން، އެ ކަނޑެއްގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖެ އޮންނަ އިންޑިޔާ ކަނޑަކީ، އެޓޮމިކް ހަތިޔާރު މަނާވެފައިވާ ޞުލްޙައިގެ ސަރަޙައްދަކަށް ހެދުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތްތަކަށް އަޅުގަނޑުމެން ވަރަށް ވަރުގަދައަށް ތާއީދުކުރަން.

އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން، ދުނިޔޭގެ އުތުރާއި ދެކުނު ވަނީ، ވަރަށް ތަފާތު ފެންވަރެއްގައި. މިކަމަށް ޙައްލެއް ގެނެވޭތޯ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގޮތުން ދެކެވެމުންދާ ވާހަކަތައް އަދި މިހާތަނަށް ވަނީ، އެއްވެސްކަހަލަ ހަމަޖެހުމަކަށް ނައިސް. މިފަދަ މަސްރަޙެއްގައި، ރާއްޖޭގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް އުސޫލަކަށް ވާންވާނީ، ބައިނަލްއަޤްވާމީ އިޤްތިޞާދު މުޅިން އާ ނިޒާމެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކުރުމަށް ގޮވާލެވޭ ގޮވާލުންތަކަށް ތާއީދުކުރުން. އެ ނިޒާމު ވާންވާނީ، ތަރައްޤީވުމުގެ ޙައްޤާއި ތަނަވަސްކަމުގެ ޙައްޤު ހުރިހާ ޤައުމަކަށް އެއްވަރުވާ ނިޒާމަކަށް ކަމުގައި ދިވެހިރާއްޖެ ދެކޭ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތުގެ އެންމެ މުހިންމު އަނެއްބައަކީ، ދުނިޔޭގެ ކޮންމެ ހިސާބެއްގައިނަމަވެސް، މިނިވަންކަމަށާއި އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށްޓަކައި މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ މީހުންގެ މަސައްކަތަށް ތަރުޙީބު ދިނުން. ޚާއްޞަކޮށް، ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުން ބޭރުކޮށްލެވިފައިވާ ފަލަސްޠީނުގެ ޢަރަބި އިސްލާމީ ރައްޔިތުން، އެމީހުންގެ ބިން އަނބުރާ އަތުލުމަށާއި، އިސްރާއީލު އަތުލާފައިވާ އަލްޤުދުސް މިނިވަންކުރުމަށް މުސްލިމުން ކުރާ މުޤައްދަސް ޖިހާދުގައި، ހުރިހާ މާނައެއްގައި ބައިވެރިވުން. ހަމައެފަދައިން، ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ތަންތާނގައި އުޅޭ މުސްލިމުންނަށް ދިމާވެފައިވާ ބޭއިންޞާފާ ދެކޮޅަށް، އެމީހުން ކުރާ ހަނގުރާމައިގައި މަޢުނަވީގޮތުން ބައިވެރިވުން.

                                                                                 ދައުލަތް ހިންގުން

1980 ވަނަ އަހަރަކީވެސް، ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ދާއިރާގައި އިޞްލާޙީ ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅުނު އަހަރެއް. ސަރުކާރު ހިންގުމުގެ އިދާރީ ކަންތައްތަކަށް ބައެއް ބަދަލުގެނެސް، ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތްކޮށްދިނުމުގައި، ސަރުކާރުގެ ހުރިހާ ދާއިރާއެއްގެ ހަރަކާތްތެރިކަން އިތުރުކުރެވޭތޯ މަސައްކަތް ކުރެވުނު އަހަރެއް.

ދައުލަތުގެ ކަންތައްތައް ހިންގަމުން ގެންދިއުމުގައި، ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނާއި، އަދި ދައުލަތުގެ ކަންކަން ހިންގުމާ ހަވާލުކުރެވިފައިވާ ވެރީންގެ އެހީ، އަޅުގަނޑަށް ލިބެމުންދިޔައީ ވަރަށް މަތީ ދަރަޖައަކަށް.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތަކުގެ ރަސްމީގަޑިއަކީ، ހެނދުނު 7:30 ން މެންދުރުފަހުގެ 1:30 އަށް ކަމުގައި ހަމަޖެއްސުނު. މިއީ، ސަރުކާރުގެ ހުރިހާ ތަނެއްގައި އެއްވަގުތެއްގައި މަސައްކަތްކުރާގޮތަށް ހަމަޖެއްސުމުން ސަރުކާރުގެ މަސައްކަތްތައް އަވަސްވާނެތީއާއި، ސަރުކާރުގެ މުވައްޒަފުންނަށްވެސް އިތުރު ލުޔެއް ލިބޭނެތީ އެޅުނު ފިޔަވަޅެއް. އަދި ރައްޔިތުންގެ ޚިދުމަތުގައި، ސަރުކާރުގެ މުވައްޒަފުންގެ ހީވާގިކަން އިތުރުކުރެވޭތޯ ގެނެވުނު ބަދަލެއް. މިކަން މިގޮތަށް ހަމަޖެއްސުމާ ގުޅިގެން، މިދިޔަ އަހަރު މާލޭގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ސަރުކާރުގެ ހުރިހާ މުވައްޒަފުންނާ އަޅުގަނޑު ބައްދަލުކޮށް، އެމީހުންގެ ވާޖިބުތައް އެމީހުންނަށް ހަނދާންކޮށްދީ ނަސޭހަތްތެރިވިން. އަދި އެ އިރުޝާދުތައް ފޮތެއްގެ ސިފައިގައި ޗާޕުކޮށް، ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތަކަށް ބަހައި، އޭގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ހުރިހާ މުވައްޒަފުންވެސް ވާޖިބު އަދާކުރަމުން ގެންދިއުމަށް އެންގިފައިވޭ. އަދި ޚާއްޞަކޮށް، ސަރުކާރުގެ މުދަލާއި ފައިސާއާބެހޭ ކަންތައްތައް ފަރުވާތެރިކަމާއެކު، ހަމަޖެހިފައިވާ ޤަވާޢިދުތަކުގެމަތިން ބެލެހެއްޓުމަށާއި، އެކަންކަމަށް ވަރަށްބޮޑަށް ރައްކާތެރިވުމަށްވެސް ބާރުއެޅިފައިވޭ.

ރަނގަޅު އުޞޫލެއްގެ މަތިން އެކުލަވައިލެވޭ ސަރުކާރުގެ މުވައްޒަފުންނާބެހޭ އާންމު ގަވާއިދެއް ތައްޔާރުކުރުމުގެ މަސައްކަތް، މިދިޔަ އަހަރުވެސް ކުރިއަށް ގެންދެވުނު. އެކަމާ ގުޅިގެން އައި ބޭރުގެ މުޝީރު ހުށަހެޅި ރިޕޯޓުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން، ސިވިލް ސަރވިސް ކޯޑެއް ތައްޔާރުކުރުމަށް މަޝްރޫޢެއް ރޭވި، އެ މަޝްރޫޢުގެ މަސައްކަތްކުރުމަށް ބޭރުގެ ޚާއްޞަ މާހިރަކު މިއަހަރު މާލެ އަންނަގޮތަށް މިހާރު ވަނީ ހަމަޖެހިފައި.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ދައުލަތުގެ މުހިންމު ކަންތައްތައް ހިންގަމުން ގެންދިޔައީ، އެކަންކަމާބެހޭ ދާއިރާތަކުގައި އުޅޭ މީހުންނާއި، އެކަމުގެ ތަޖުރިބާއާއި މަޢުލޫމާތު ހުންނަ މީހުންގެ މަޝްވަރާ ހޯދައިގެން. އާދެ! އެކި ކަންކަމާބެހޭ މަޖިލިސްތަކާއި ކޮމިޓީތަކުގެ ޚިޔާލާއި ލަފާ ހޯދައިގެން. މިއީ، މި މަގާމުގައި މީގެކުރިންވެސް އަޅުގަނޑު ދަންނަވާފައިވާފަދައިން، ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމަކީ، ޚުދު މުޚްތާރު ފަރުދީ ވެރިކަމަކުން ޑިމޮކްރެޓިކް އުސޫލުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ވެރިކަމަކަށް ބަދަލުކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައި ޢަމަލުކުރަމުން ގެންދާ އުސޫލެއް. މި އުސޫލުގެމަތިން މީގެކުރިން އުފެއްދިފައިވާ މަޖިލިސްތަކުގެ އިތުރަށް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު "ނޭޝަނަލް ޕްލޭނިންގ ކައުންސިލް" އާއި، "ޔުނެސްކޯ ނޭޝަނަލް ކައުންސިލް" އުފެއްދުނު. ނޭޝަނަލް ޕްލޭނިންގ ކައުންސިލަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއާބެހޭ ސިޔާސަތު ރޭވުމަށާއި، އޭގެތެރެއިން އިސްކަންދޭންޖެހޭ ކަންތައްތައް ކަނޑައެޅުމަށާއި، އެކިއެކި ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތަކާ ބެހޭގޮތުން އެންމެފަހުގެ ނިންމުން ނިންމުމަށްޓަކައި އުފެއްދިފައިވާ ކައުންސިލެއް. ޔުނެސްކޯ ނޭޝަނަލް ކައުންސިލަކީ، ޔުނެސްކޯގައި ދިވެހިރާއްޖެ ބައިވެރިވެފައިވާތީ، އެ ޖަމްޢިއްޔާއާ ގުޅިގެން ރާއްޖޭގައި ކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތައް ރާވައި ހިންގުމަށް އުފެއްދި މަޖިލީހެއް.

ރާއްޖެއަށް އެކިގޮތްގޮތުން އަންނަ ބިދޭސީން ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް އިތުރުވަމުން ދިއުމާއެކު، ދިވެހީންނަށް ޕާސްޕޯޓް ހަދައިދިނުމުގެ އިތުރަށް، ބިދޭސީން ރާއްޖެ އައުމާއި، ރާއްޖޭގައި ތިބޭ ތިބުމަށް ހަމަޖެހޭ ގަވާއިދުތަކެއް ހަދައި ހިންގުމަކީ، ކޮންމެހެން ބޭނުންވެއްޖެ ކަމެއްކަމުގައި ފެނިގެން، ކުރީން ހިނގަމުން އައި ޕާސްޕޯޓް އޮފީހުގެ ބަދަލުގައި "ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް އިމިގްރޭޝަން އެންޑް އެމިގްރޭޝަން"ގެ ނަމުގައި އާ ޑިޕާޓްމަންޓެއް މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އުފެއްދުނު. މޫސުމާބެހޭ މަޢުލޫމާތު ހޯދައި ބެލެހެއްޓުމަކީ، ހަމައެކަނި އެއަރޕޯޓާ ބެހިގެން ކުރަންޖެހޭ ކަމަކަށްނުވާތީއާއި، ދުނިޔޭގެ ގިނަ ތަންތާނގައިވެސް، މޫސުމާބެހޭ މަސައްކަތްކުރާ ޑިޕާޓްމަންޓް ހުންނަނީ ވަކިން ކަމަށްވާތީ، ރާއްޖޭގައި އެ މަސައްކަތް ކުރުމަށްޓަކައި "ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް މީޓިއޮރޮލޮޖީ" މިނަމުގައިވެސް ވަކި ޑިޕާޓްމަންޓެއް ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު އުފެއްދުނު. 1980 ވަނަ އަހަރު އަލަށް އުފެއްދުނު އަނެއްތަނަކީ "ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް ހެލްތް." މިއީ، އާންމު ޞިއްޙަތާބެހޭ އެންމެހައި ކަންތައް، އެއްތަނަކުން ހިންގާގޮތަށް ހަމަޖެހިފައި އޮތުމުން، އެކަންތައްތައް ހިންގުމަށް ފަސޭހަވާނެތީ، ޕަބްލިކް ހެލްތް ޑިވިޜަނާއި، ކޮންޓްރޯލް އޮފް ކޮމިޔުނިކެބްލް ޑިޒީޒަސް ޑިވިޜަން އުވާލުމަށްފަހު އުފެއްދި އާ ޑިޕާޓްމަންޓެއް. އެއަރޕޯޓާބެހޭ ކަންތައްތައް ބެލެހެއްޓުމަށް މިހާރު އުފައްދާފައިވާ "އެއަރޕޯޓް އޮފީސް"ގެ ނަން، މިހާރު އެއޮފީހުން ކުރާ މަސައްކަތާ ނުގުޅޭތީ، "މޯލްޑިވްސް އެއަރޕޯޓްސް އޮތޯރިޓީ" މިނަމަށް ބަދަލުކޮށް، ރާއްޖޭގައި ހުންނަ ހުރިހާ އެއަރޕޯޓުތައް ބަލަހައްޓާ ތަރައްޤީކުރާ ފަރާތަކީ، މި އޮތޯރިޓީ ކަމުގައި ހަމަޖެއްސުނު.

ޢަދުލުއިންޞާފު

ރާއްޖޭގައި ޢަދުލުއިންޞާފު ޤާއިމުކުރުމުގެ ކަންތައްތައް ހަރުދަނާ ކުރުމުގެ ގޮތުން ވަރަށް މުހިންމު ފިޔަވަޅެއް މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެޅިފައިވޭ. އެއީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ އުފެދުނު ހައިކޯޓު އުފެއްދުން. ހައިކޯޓު އުފެއްދީ، މާލެއާއި ރާއްޖެތެރޭގެ ކޯޓުތަކުން ނިންމާ ޤަޟިއްޔާތަކުގެ ތެރެއިން، ދެ ޚަޞްމުންކުރެ ޚަޞްމަކު ހިތްހަމަނުޖެހިގެން ހުށަހަޅާ މައްސަލަތައް އިސްތިއުނާފުގެ އުސޫލުން ބެލޭނެގޮތެއް ހަމަޖެއްސުމަށްޓަކައި. އަދި ދައުލަތުން ދަޢުވާކުރާ މައްސަލަތަކުގެ ތެރެއިން، ކަމުގެ ބާވަތުން، އާދައިގެ ކޯޓުތަކަށްވުރެ މަތީ ފެންވަރެއްގެ ކޯޓަކުން ބަލަން ފެންނަ މައްސަލަތައްވެސް ބެލުމަށްޓަކައި. ހައިކޯޓު އުފެދިގެން އަހަރު ނިމުމާ ދޭތެރޭ މިވީ ކުޑަދުވަސްކޮޅުގެ ތެރޭގައި، ހައިކޯޓަށް 31 މައްސަލަ ހުށަހެޅިފައިވޭ. އެއީ، އެކި ފަރާތްފަރާތުން އިސްތިއުނާފު ކުރުމަށް ހުށަހެޅި 23 މައްސަލައާއި، ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ހުށަހެޅި ސިޔާސީ 8 މައްސަލަ.

ޢަދުލުއިންޞާފު ޤާއިމުކުރުމުގެ ކަންތައް މީގެކުރިން ހިންގަމުން ގެންދިޔައީ، މިނިސްޓްރީ އޮފް ޖަސްޓިސްގެ ދަށުގައިވާ 8 ޑިވިޜަނުންނާއި، ރާއްޖެތެރޭގެ ރަށްރަށުގެ ކޯޓުތަކުން. ޑިވިޜަންތަކަކީ، ސަރުކާރުގެ އިދާރީ ކަންތައްތައް ހިންގާ ތަންތަން ކަމަށްވުމާއެކު، ޝަރްޢީ ކަންތައްތައް ހިންގާ ތަންތަނަށް އެކަށީގެންވާ ނަމެއް ދިނުމުގެ ގޮތުން، މިނިސްޓްރީ އޮފް ޖަސްޓިސްގެ ދަށުން ހިނގަމުންދާ ޑިވިޜަންތަކުގެ ނަން، ކޯޓުތަކަކަށް ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ބަދަލުކުރެވުނު. 1979 ގައި، އަތޮޅު ކޯޓުތައް އުވާލައި، ރާއްޖޭގެ މީހުން އުޅޭ ކޮންމެ ރަށެއްގައި ރަށު ކޯޓެއް އުފެއްދިފައިވުމާއެކު، އެ ކޯޓުތަކަށް ބޭނުންވާ އަދަދަށް ޤާޟީން ތައްޔާރުކުރުމުގެ މަސައްކަތް މިދިޔަ އަހަރުވެސް ކުރެވުނު. މިގޮތުން، 1980 ވަނަ އަހަރު އިތުރު 31 ޤާޟީންނަށް ވަޒީފާ ދެވުނު. އަހަރު ނިމުނުއިރު ރާއްޖެތެރޭގައި ތިބީ 140 ޤާޟީން. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ޤާޟީކަން ދަސްކޮށްދޭ ކްލާސް މެދުކެނޑުމެއްނެތި ހިނގަމުންދިޔަކަން އަޅުގަނޑު ފާހަގަކޮށްލަން.

މާލެއާއި ރާއްޖެތެރޭގެ ކޯޓުތަކުން ނިންމާ މައްސަލަތަކާ ބެހޭގޮތުން މީސްމީހުން ކުރާ ޝަކުވާތައް، މިނިސްޓްރީ އޮފް ޖަސްޓިސްއިން ބެއްލެވުމުގެ އިތުރަށް، ހައިކޯޓު އުފެދުމުގެ ކުރިން، މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް، ކުރީ އަހަރެކޭ އެއްފަދައިން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުން ބަލަމުން ގެންދެވުނު. މިގޮތުން ކުރީ އަހަރު ނުނިމިހުރި 41 މައްސަލައިގެ އިތުރަށް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު 17 މައްސަލަ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހަށް ހުށަހެޅި 37 މައްސަލަ ނިމިފައިވޭ. ނުނިމިހުރި 21 މައްސަލައިގެ ތެރެއިން 20 މައްސަލަ ވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހައިކޯޓަށް ހުށަހަޅާފައި.

ދާޚިލީ ހިންގުން

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅު ކުރުމުގެ ގޮތުން ސަރުކާރުން ކުރަމުންގެންދާ މަސައްކަތްތައް 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ވަރަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމަކާއެކު ކުރިއަށް ގެންދެވުނު. މިރޮނގުން މިދިޔަ އަހަރުވެސް ކުރިއަށް ގެންދެވުނު އެންމެ މުހިންމު ކަމަކީ، ރާއްޖެތެރެ ތަރައްޤީ ކުރުމަށްޓަކައި ރޭވިފައިވާ މަޝްރޫޢުގެ މަސައްކަތް. 14 މިލިޔަން ރުފިޔާގެ މި މަޝްރޫޢު ފެށްޓުނީ، 1979 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި. އެ މަޝްރޫޢުގެ ދަށުން، 1979 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެތެރޭގައި އިމާރާތްކުރަން ފެށިފައިވާ 4 މިސްކިތް ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ހުޅުވައި، 1 ރަށްވެހިގެ މަރާމާތުކޮށް، 11 ރަށެއްގެ ފަޅުކޮނެ ފުންކުރެވުނު. އޭގެތެރެއިން 6 ރަށެއްގެ ފަޅު ފުންކުރެވިފައިވަނީ ޑައިނަމައިޓް އަޅައި ގޮއްވައިގެން. ރާއްޖެތެރެ ތަރައްޤީކުރުމާބެހޭ ޚާއްޞަ މަޝްރޫޢުގެ ދަށުން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ފަށައިގަނެވިފައިވާ މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، 22 މިސްކިތް އަލަށް އެޅުމާއި، 11 މިސްކިތް މަރާމާތުކުރުމާއި، 6 ރަށެއްގެ ރަށުއޮފީސް އަލަށް އެޅުމާއި، 2 ރަށެއްގެ ރަށުއޮފީސް މަރާމާތުކުރުމާއި، 1 އަތޮޅުއޮފީސް އަލަށް އެޅުމާއި، 2 އަތޮޅެއްގެ އަތޮޅުގެ މަރާމާތުކުރުމާއި، އަދި 39 ރަށެއްގެ ފަޅުކޮނުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިފައިވާކަން ފާހަގަކޮށްލެވޭ.

ދައުލަތުގެ ދާޚިލީ ހިންގުމުގައި ރާއްޖެތެރޭގެ ކަންތައްތަކަކީ، މިދައުރު ފެށުނީއްސުރެ ވަރަށްބޮޑު އަހަންމިއްޔަތެއް ދެމުންގެންދާ ކަމެއް. ރާއްޖެތެރޭގެ ފެންވަރު އެކަށީގެންވާ ދަރަޖައަކަށް ގެނައުމަކީ، އެންމެ 3 އަހަރުގެ މަޝްރޫޢަކުން ކުރެވޭވަރުގެ ކަމެއްނޫން. އާދެ! އެއީ ވަރަށްގިނަ ވިސްނުންތަކާއި، ދިގު މުއްދަތަކާއި، ވަރަށްގިނަ ޢަދަދަކަށް ފައިސާވެސް ބޭނުންވާނެ ކަމެއްކަން ކަށަވަރު.

ރާއްޖެތެރޭގެ އެކި ކަންތައްތައް ކުރިއަށްވުރެ ހަލުވިގޮތެއްގައި ހިންގުމަށްޓަކައި، ބޭނުންވާ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް މިދިޔަ އަހަރު ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދެވުނު. އެއީ އަތޮޅުތަކުގެ އަތޮޅުވެރީންނާއި، ސަރުކާރުގެ އޮފީސްއޮފީހުގެ ވެރިންނާ ބައްދަލުވެ މަޝްވަރާ ކުރުމުގެ ޖަލްސާތަކެއް ބޭއްވުން.

ރާއްޖެތެރޭގެ ކަންތައްތައް ހުރިނެތްގޮތް ބެލުމަށްޓަކައި، ރާއްޖެތެރެއަށް އަޅުގަނޑު ކުރަމުން މިގެންދާ ދަތުރުތައް މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ކުރިއަށް ގެންދިޔައިން. ވަރަށްގިނަ ރަށްރަށަށް ޒިޔާރަތްކޮށް، އެ ރަށްރަށުގެ މީހުންގެ ހާލުއަހުވާލު ބަލައި، ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ދޭން ބޭނުންވާ އިރުޝާދުތައްދީ، ނަސޭހަތްތެރިވިން. އަޅުގަނޑުގެ އިތުރަށް، އެކިއެކި ވަޒީރުންނާއި، ސަރުކާރުގެ އޮފީސް އޮފީހުގެ ވެރިންވެސް ވަރަށްގިނަ އަދަދަކަށް ރާއްޖެތެރެއަށް ވަޑައިގެން، ރައްޔިތުންނާ ބައްދަލުކުރައްވައި އަދި ރާއްޖެތެރޭގެ ކަންތައްތައް ރަނގަޅުކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރެވެންހުރި ކަންތައްތައް ބައްލަވައިހެއްދެވި.

ދާޚިލީ ހިންގުމުގައި އައްޑުއަތޮޅު ގަން، އެއަތޮޅުގެ ރައްޔިތުންނަށާއި ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދަށް ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި އަލުން ހަރަކާތްތެރިކުރެވޭތޯ، މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް، ވަރަށްގިނަ މަސައްކަތް ކުރެވުނު. ބޭރުގެ ބައެއް ކުންފުނިތަކާ ގުޅައިގެން، އެކިއެކި މަސައްކަތް އެތާނގައި ފެށްޓޭގޮތްވޭތޯ ބެލުނު. ނަމަވެސް ބޭރުގެ ފަރާތަކުން އެކަށީގެންވާ ހުށަހެޅުމެއް ލިބިފައިނުވާތީ، އެންމެފަހުން މަސައްކަތްކުރަމުން ގެންދެވިފައިވަނީ، ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން، އާދެ! ސްޓޭޓް ޓްރޭޑިންގ އޯގަނައިޒޭޝަނާއި މޯލްޑިވްސް ޝިޕިންގ ލިމިޓެޑާ ގުޅިގެން އެތާނގައި ތައްޔާރީ ހެދުން އުފައްދާ ކާރުޚާނާއެއް ހިންގަން ފެށުމަށް. މީގެއިތުރަށް، ހޮންގކޮންގ ދެ ކުންފުންޏަކާއި އެސް.ޓީ.އޯ.އާ ދެމެދު ހިއްސާވާގޮތަށް އުފައްދާ ދެ ކުންފުންޏަކުން ގަމުގައި ހިންގާ، ތައްޔާރީ ހެދުމާބެހޭ ދެ ކާރުޚާނާއެއް އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތްވެސް ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ފެށިފައިވޭ. މީގެތެރެއިން އެއް ކުންފުނި، އަހަރު ނިމުނުއިރު ވަނީ ރަޖިސްޓަރީ ކުރެވިފައި. ގަމުގައި މިކަންކަން ރާވައި ހިންގުމުގެ އެންމެބޮޑު ބޭނުމަކީ، ބޭރު ބައެއް އައުމުގެ އިންތިޒާރުގައި، ކަމެއްނުކޮށް ތިބުމުގެ ބަދަލުގައި، ކުރެވެންހުރި މިންވަރަކަށް، އައްޑުއަތޮޅުގެ ރައްޔިތުންނަށާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދަށް ފައިދާހުރި ކަންތައް ހަމަ މިހާރުވެސް ގަމުގައި ކުރަން ފެށުން.

1979 ވަނަ އަހަރު ފެށިފައި އޮތް މާލޭގެ ފަޅުން ބިން ހިއްކުމުގެ މަޝްރޫޢުގެ މަސައްކަތް ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ތެރޭގައިވެސް ކުރިއަށް ގެންދެވުނު. ނަމަވެސް، އެކިފަހަރުމަތިން ދިމާވަމުންދިޔަ އެތައް ސަބަބުތަކަކާހުރެ މި މަޝްރޫޢުގެ މަސައްކަތް ހިނގަމުންދިޔައީ، ކަނޑައެޅިފައިވާ ވަރަށްވުރެ ލަހުން. އަހަރު ނިމުނުއިރު، މާލޭގެ ފަޅުން ހިއްކިފައިވަނީ 1,489,145 އަކަފޫޓް. އެއީ، ހިއްކަން ކަނޑައެޅިފައިވާ ބޮޑުމިނުގެ ގާތްގަނޑަކަށް %23.

ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި މީގެކުރިން ދުވަހަކުވެސް ދިމާވެފައިނެތްފަދަ ނުރައްކާތެރި ބަޣާވާތެއްގެ ޙަރަކާތްތައް މިދިޔަ އަހަރުގެތެރޭގައި ރޭވިގެންދިޔަކަން ޕްރެޒިޑެންޝަލް އެޑްރެސްގައި އަޅުގަނޑު މިފާހަގަކޮށްލަނީ ހިތާމަޔާއެކު. އެ ބަޣާވާތުގެ އެންމެ އަޑީގައި ހުންނެވީ ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ރައީސް އިބްރާހީމް ނާޞިރުކަން، އެ ރޭވުމުގައި ބައިވެރިވި މީސްމީހުން ދީފައިވާ މަޢުލޫމާތުން އެނގޭ. އޭނާ މަސައްކަތް ކުރެއްވީ، ހިކިފިނިފެންމާގޭ އަޙްމަދު ނަސީމް، އިސްމީހަކަށް ބަހައްޓަވައިގެން، ބޭރުގެ ކުލީ ސިފައިންގެ ބަޔަކު ހަތިޔާރާއެކު ރާއްޖެ ގެންނަވައިގެން، ޤާނޫނީގޮތުން ހޮވިފައިވާ ސަރުކާރު ބަދަލުކޮށްލެއްވޭތޯ. ނަމަވެސް، اللّـه سبحانه وتعالى ގެ ހެޔޮ ރަޙްމަތުން ބާޣީންގެ ހުރިހާ ކަމެއްމެ ދިޔައީ ނާކާމިޔާބުވެގެން. އަދި އެކަމުގެ ސަބަބުން، ދިވެހި ޤައުމުގެ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންގެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި ހޭލުންތެރިކަން ދިޔައީ އެތައް ގުނައެއް އިތުރުވެގެން. މިނުރައްކާތެރި ބަޣާވާތާބެހޭ ޚަބަރުތައް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ އޭޕްރިލް މަހުގެ 28 ވަނަ ދުވަހުގެރޭ އަޅުގަނޑު ހާމަކޮށްދިނުމާ ގުޅިގެން، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ފަރާތުން އާދެ! ތިޔަ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުން، އެ ބަޣާވާތާމެދު ދެކޮޅުވެރިކަމުގެ ޝުޢޫރުތައް ފާޅުކުރައްވައި، އަޅުގަނޑުމެންގެ
މި ދިވެހި ޤައުމާއި ޤައުމުގެ ދަރީން ސަލާމަތްކުރުމުގެ ޖިހާދަށް ތައްޔާރުވެ ތިބުމަށް ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް އިލްތިމާސް ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުންނާއި، އަދި އަޅުގަނޑަށް ތާއީދު ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުން ޚާއްޞަ ޤަރާރެއް ފާސްކުރެއްވީމު. އެ ޤަރާރަށްޓަކައި، ތިޔަ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނަށް އަޅުގަނޑު ނުހަނު އިޙްތިރާމާއެކު ޝުކުރު އަދާކުރަން. އޭރުވެސް އަޅުގަނޑު ތިޔަބޭފުޅުންނަށް ޔަޤީންކޮށް އެރުވިފަދައިން، އަޅުގަނޑު އަބަދުވެސް މަސައްކަތް ކުރާނީ، ކީރިތި اللّـه ގެ ވާގިފުޅާލައިގެން، އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުންނާއި، ރާއްޖޭގެ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން ލިބެމުންދާ ތާއީދާއި، އިތުބާރުން ހިތްވަރު ލިބިގެން، ދިވެހި އުއްމަތުގެ މިނިވަންކަމާއި އަމަންއަމާންކަން ހިފެހެއްޓުމަށް. ޤައުމުގެ ސަލާމަތާއި ޞުލްޙަވެރިކަން ދެމެހެއްޓުމަށް. ރޭވިގެންދިޔަ ނުރައްކާތެރި ބަޣާވާތާ ގުޅިގެން، މިނިސްޓްރީ އޮފް ޕަބްލިކް ސޭފްޓީ ހިންގަވަން ތިއްބެވި ވެރިންނާއި، ނޭޝަނަލް ސެކިއުރިޓީ ސަރވިސްގެ އެންމެމަތީ އޮފިސަރުން ފެށިގެން އާދައިގެ ޕްރައިވެޓުންނާ ހަމައަށް ދާންދެން، އެން.އެސް.އެސް.ގެ ހުރިހާ ބޭކަލުން އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު ދެއްކެވި ސާބިތުކަމާއި، ހިތްވަރުގަދަކަމަށްޓަކައި، އެ ބޭކަލުންނަށް އަޅުގަނޑުގެ ހިތުގައި ޝުކުރާއި ތަޢުރީފު އުފެދިފައިވަނީ، ވަރަށް މަތިވެރި ދަރަޖައަކަށް. މި ފުރުޞަތުގައި ހަނދުމަފުޅުކުރެއްވުން އެކަށީގެންވާފަދައިން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ މިދުވަސް، އާދެ! ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ހުޅުވިދުވަސް އެއީ، މި ނުރައްކާތެރި މުޢާމަރާގެ ބިރުވެރިކަން އެންމެ ބޮޑުވެދާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވުނު އެއްދުވަސް. އެހެންކަމަށްވުމާއެކު، ދުވަހަކުވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެޅިފައިނުވާފަދަ ދަރަޖައަކަށް ސަލާމަތީ ފިޔަވަޅުތައް މި ޢިމާރާތުގެ ވަށައިގެންނާއި، ހުޅުލެއާއި މާލޭގައި އެދުވަހު އެޅިފައިވޭ. اللّـه سبحـانـه وتعـالى ލެއްވި ހެޔޮ ރަޙްމަތުން، އެދުވަހު، އަދި އޭގެފަހުންވެސް އެބޮޑު މުޞީބާތުގެ ތެރެއަށް ދިވެހި އުއްމަތް ނުވެއްޓި ސަލާމަތްވެއްޖެ. އަދި އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ މުސްތަޤްބަލުގައިވެސް ސަލާމަތްވާނެ.

އިޤްތިޞާދީ ޙާލަތު

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ދިވެހި ޤައުމު ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި މިދިޔަ އަހަރުވެސް ތަފާތު މަސައްކަތްތައް ކުރެވުނު. އަދި އެ މަސައްކަތްތަކުގެ ސަބަބުން، އެދެވޭ ނަތީޖާ ފެންނަމުންދާ ވާހަކަ އަޅުގަނޑު މިދަންނަވަނީ ވަރަށްބޮޑު ހިތްހަމަޖެހުމަކާއެކު. މި ފުރުޞަތުގައި އަޅުގަނޑު އެންމެ ޚާއްޞަގޮތެއްގައި ފާހަގަކޮށްލާނީ، 1980 ވަނަ އަހަރު ދައުލަތުން ކުރެވުނު ޚަރަދަށްވުރެ އެއަހަރު ދައުލަތަށް ލިބިފައިވާ އާމްދަނީ އިތުރުވިކަން.

އާދެ! މިއީ، އޭގެކުރީންދިޔަ 6 އަހަރާ ޚިލާފަށް، އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ހޯދިފައިވާ މަތިވެރި ކާމިޔާބީއެއްކަން ކަށަވަރު. 1974 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 1979 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް، ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް އޮތީ، ޑެފިސިޓް ބަޖެޓެއްގެ ގޮތުގައި. އެހެން ޢިބާރާތަކުން ދަންނަވަނީނަމަ، ލިބޭ އެއްޗަކަށްވުރެ ޚަރަދުބޮޑު ބަޖެޓެއްގެ ގޮތުގައި. ތިޔަބޭފުޅުންގެ މަޢްލޫމާތަށްޓަކައި، 1974 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 1979 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް ދައުލަތަށް ލިބުނު އާމްދަނީއަށްވުރެ ޚަރަދު މައްޗަށް ގޮސްފައިވާވަރު ދަންނަވާލަން.

1974 ވަނަ އަހަރު -/3,393,610 ރުފިޔާ
1975 ވަނަ އަހަރު -/4,415,824 ރުފިޔާ
1976 ވަނަ އަހަރު -/18,511,318 ރުފިޔާ
1977 ވަނަ އަހަރު -/9,248,133 ރުފިޔާ
1978 ވަނަ އަހަރު -/11,432,579 ރުފިޔާ
1979 ވަނަ އަހަރު -/9,515,507 ރުފިޔާ

1980 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް ވޭތުވެދިޔަ 6 އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރެއިން ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް، ދައުލަތަށް ލިބުނު އާމްދަނީއަށްވުރެ ޚަރަދު ބޮޑުވަމުންއައިސް، 1980 ވަނަ އަހަރު ހިމެނުނީ، ދައުލަތަށް އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ލިބޭ އެއްޗަކުން ޚަރަދުކޮށްފައި އިތުރުވި އަހަރަކަށް. މިހެން ދިމާވެފައިވަނީ، ތަރައްޤީއަށްޓަކައި 1980 ވަނަ އަހަރު ދައުލަތުން ކުރި ޚަރަދު، ކުރީ އަހަރުތަކަށްވުރެ އެތައް ތަނެއް އިތުރުވެގެން ގޮސްފައިވެސް ވަނިކޮށް.

1980 ވަނަ އަހަރު ދައުލަތަށް ލިބިފައިވާ ކަމަށް މިހާތަނަށް ހިސާބުތަކުން ދައްކަނީ -/58,494,393 ރުފިޔާ. މީގެތެރޭގައި ބޭރުގެ އެހީއިން ލިބިގެން ޖަމާކުރެވިފައިވާ 11,455,722 ރުފިޔާ ހިމެނޭ. މި ނަތީޖާއަށް ބަލާއިރު، 1979 ވަނަ އަހަރަށްވުރެ 1980 ވަނަ އަހަރު ދައުލަތަށް ލިބުނު ފައިސާ %154 މައްޗަށް ގޮސްފައިވޭ.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ދައުލަތަށް ލިބުނު އާމްދަނީ އިތުރުވެގެންގޮސްފައިވަނީ، މަސްވެރިކަމުންނާއި، ޓޫރިޒަމުގެ މަސައްކަތުންނާއި، މޯލްޑިވްސް ޝިޕިންގ ލިމިޓެޑުގެ ފަރާތުން ސަރުކާރަށް ޖަމާކުރި ފައިސާއިންނާއި، ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރާ މުދަލުން ނެގޭ ޑިއުޓީންނާއި، ސްޓޭޓް ޓްރޭޑިންގ އޯގަނައިޒޭޝަންގެ ވިޔަފާރިން ވީ ފައިދާއިންނާއި، މިކަންކަމުގެ ސަބަބުން.

ދައުލަތަށް ލިބޭ ފައިސާ އިތުރުވަމުން ދިޔުމުގެ ނަތީޖާއަކަށްވާނީ، ޤައުމުގެ ތަރައްޤީއަށް ދައުލަތުން އިތުރު މަސައްކަތްތައް ކުރުމަށް މަގުފަހިވުން. ތަޢުލީމީގޮތުންނާއި، ޞިއްޙީގޮތުން، ޤައުމީގޮތުންނާއި އިޖުތިމާޢީގޮތުން، އެކިއެކި ޚިދުމަތްތައް މިހާރަށްވުރެ ތަނަވަސްގޮތެއްގައި ރައްޔިތުންނަށް ފޯރުވައިދެވޭނީ، ދައުލަތަށް ލިބޭ އާމްދަނީވެސް އިތުރުވެގެން. އެހެންވީމާ، ދައުލަތަށް ލިބޭ ކޮންމެ ތަނަވަސްކަމަކީ، ޙަޤީޤަތުގައި، ރައްޔިތުންނަށް އެތަކެއް ފައިދާތަކެއް ލިބިދޭނެ ތަނަވަސްކަމެއް.

1980 ވަނަ އަހަރަކީ، ރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއަށްޓަކައިވެސް ވަރަށްގިނަ ކަންތައްތަކެއް ކުރެވުނު އަހަރެއް. އެހެންކަމުން، 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ދައުލަތުގެ ޚަރަދުވެސް ވަނީ ވަރަށްބޮޑަށް އިތުރުވެފައި. އެހެންނަމަވެސް، ދައުލަތުގެ ޚަރަދު އިތުރުވި އިތުރުވުން، ދައުލަތަށް ލިބުނު އާމްދަނީ އިތުރުވި ނިސްބަތާ އަޅައިބަލާއިރު އެއަށްވުރެ ކުޑަކަމުގައި ދަންނަވަން. 1980 ވަނަ އަހަރު ދައުލަތުން ޚަރަދު ކުރެވިފައިވަނީ، ޖުމްލަ -/55,676,542 ރުފިޔާ. މީގެތެރޭގައި ބޭރުގެ އެހީގެ އެކައުންޓްތަކުން ޚަރަދުކުރެވިފައިވާ -/10,846,424 ރުފިޔާ ހިމެނޭ. ވީމާ، މިދިޔަ އަހަރު ދައުލަތުގެ ޚަރަދު، ކުރީ އަހަރަށްވުރެ އިތުރުވެފައިވަނީ %50.

1980 ވަނަ އަހަރު ދައުލަތަށް ލިބުނު ޖުމްލަ އާމްދަނީ އިތުރުވިފަދައިން، އެއަހަރަކީ ދައުލަތަށް ލިބުނު ބޭރުފައިސާވެސް އިތުރުވީ އަހަރެއް. ދައުލަތަށް ބޭރުފައިސާ ލިބޭ މައިގަނޑު ބައިތަކުގެ ތެރެއިން، މިދިޔަ އަހަރު މަސްވެރިކަމުން 4,996,792 ޑޮލަރު ލިބުނު. އަދި ޓޫރިޒަމުން 1,585,318 ޑޮލަރު، ބޯޓުފަހަރު ދުއްވައިގެން 1,049,950 ޑޮލަރު، މަތިންދާ ބޯޓުގެ ދަތުރުފަތުރުން 554,567 ޑޮލަރު، އަދި ބޭރުގައި ވިއްކި ދިވެހި ސްޓޭމްޕުން 187,981 ޑޮލަރު ލިބުނު. މިނޫން ގޮތްގޮތުން ދައުލަތަށް މިދިޔައަހަރު ލިބުނު ބޭރު ފައިސާއާއެކު، 1980 ވަނަ އަހަރު ދައުލަތަށް ލިބުނު ބޭރު ފައިސާގެ މުޅި ޖުމްލައަކީ، 13,221,023 އެމެރިކާ ޑޮލަރު. މިހިސާބުތަކުން ދައްކާގޮތުން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ދައުލަތަށް ލިބުނު ބޭރުފައިސާ، ކުރީ އަހަރަށްވުރެ %59 މައްޗަށް ގޮސްފައިވޭ.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ދައުލަތަށް ލިބުނު ބޭރުފައިސާ މިހާބޮޑުތަން އިތުރުވެފައިވިނަމަވެސް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގެ އެކިއެކި ބޭނުންތަކަށް ބޭރުން ގެންނަންޖެހޭ ތަކެއްޗަށް ފުދޭވަރަށް އަދިވެސް ބޭރުފައިސާ ލިބެމުންނެއްނުދޭ. ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ކާބޯތަކެއްޗާއި، ތެލާއި، އަދި އެނޫންވެސް ތަކެތީގެ އަގު އެއްދުވަހުން އަނެއްދުވަހަށް މައްޗަށް ދިއުމުގެ ސަބަބުން، ބޭރުން ގެންނަ ތަކެއްޗަށް ހޭދަކުރަންޖެހޭ ބޭރުފައިސާގެ ޢަދަދުވެސް އަހަރެއް އަހަރަކަށް ދަނީ މައްޗަށް. މިގޮތުން، 1980 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެއަށް ގެނެވުނު ކާޑުގެ ތަކެއްޗަށް އެކަނިވެސް 8,090,737 އެމެރިކާ ޑޮލަރު ޚަރަދު ކުރެވުނު. 1979 ވަނަ އަހަރު ކާޑުގެ ތަކެއްޗަށް ޚަރަދު ކުރެވިފައިވަނީ 4,880,057 ޑޮލަރު. ވީމާ، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ކާޑުގެ ތަކެއްޗަށް ހިނގި ޚަރަދު، ކުރީ އަހަރާ އަޅައިބަލާއިރު %65 އިތުރުވެފައިވޭ. ކާޑުގެ ތަކެތީގެ ޚަރަދު މިހާބޮޑުވެފައިވަނީ، ހަނޑުލާއި ފުށުގެ އަގު، ކުރީ އަހަރަށްވުރެ މައްޗަށްދިޔުމާއެކު، ހަކުރުގެ އަގު ގާތްގަނޑަކަށް ތިންގުނަ މައްޗަށް ގޮސްފައިވާތީ. 1979 ވަނަ އަހަރު ހަކުރު ގަތުމަށް ޚަރަދުވެފައިވަނީ، 1,108,933 އެމެރިކާ ޑޮލަރު. 1980 ގައި 3,743,360 ޑޮލަރު ޚަރަދުވެފައިވޭ. މިއީ ކުރީ އަހަރަށްވުރެ %237 މައްޗަށް ގޮސްފައިވާ ޢަދަދެއް. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ކާޑުގެ ތަކެތީގެ އަގު ބޮޑުވެފައިވުމާއެކުވެސް، އެތަކެއް އަހަރުތަކެއްވުމަށްފަހު، މިއީ ދައުލަތަށް ލިބޭ ބޭރު ފައިސާއިން ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވާ ކާޑުގެ ތަކެތި ގަނެވޭވަރުވީ ފުރަތަމަ އަހަރުކަން އަޅުގަނޑު މިފާހަގަކޮށްލަނީ ހިތްހަމަޖެހުމާއެކު.

އެހެންކަމުގައިވިޔަސް، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ޙާލަތާމެދު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހިތްހަމަޖައްސާލައިގެން ތިބެވޭކަށް އަދިވެސް ނެތް. ރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި ކުރެވެމުންދާ މަސައްކަތްތަކުގައި، ބޭރުން ގެންނަންޖެހޭ އެއްޗެތި ހައްތާ ދަނީ އިތުރުވަމުން. ދައުލަތުން ބޭރުފައިސާ ހޭދަކުރަންޖެހޭ ރޮނގުތައް ދަނީ ގިނަވަމުން. ވުމާއެކު، ރާއްޖޭގައި އުފެދޭ ތަކެއްޗާއި، އުފެއްދޭ ތަކެތި، ވެވުނުވަރަކުން އިތުރުކުރުމަށް އަޅުގަނޑުމެން ވިސްނަންވެއްޖެ. ރާއްޖެއިން ލިބެން ހުންނަ ތަކެތީގެ ބޭނުން، ވީހާ ބޮޑަކަށް ހިފަމުން ގެންދިއުމަށް ސަމާލުކަން ދޭންވެއްޖެ. ޤައުމެއްގެ އިޤްތިޞާދީ ޙާލަތު ރަނގަޅުވުމަކީ، ހަމައެކަނި ސަރުކާރުގެ ބަޖެޓަކީ ދެކޮޅުޖެހިފައިވާ ބަޖެޓަކަށް ވުމެއްނޫން. ތަނުގައި އުފެދޭ އަދި އުފެއްދޭ ތަކެތިން ރައްޔިތުންގެ ބޭނުންތަކުން ބޮޑުބައެއް ފުދުމާއެކު، ރައްޔިތުންނަކީވެސް ލިބޭ އެއްޗަކުން ދެކޮޅުޖެހޭ، ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު އެކަށީގެންވާ ރަނގަޅު ބައެއް ކަމުގައިވުން.

މަސްވެރިކަން

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

މަސްވެރިކަމަކީ، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދިއްޔަތުގެ އެންމެ ވަރުގަދަ ލޭނާރު. މިހާރުވެސް ދައުލަތަށް ލިބޭ، ބޭރުފައިސާގެ ގާތްގަނޑަކަށް %38 ލިބެމުންދަނީ މަހުން. އަދި ރާއްޖޭގެ ވަރަށްގިނަ ބައެއްގެ ދިރިއުޅުން ބިނާވެފައިވަނީ މަސްވެރިކަމުގެ މައްޗަށް. ކަން މިހެން ހުރުމާއެކު، މަސްވެރިކަން ކުރިއަށް ގެންދެވޭތޯ ސަރުކާރުން ގެންދަނީ ކެނޑިނޭޅި މަސައްކަތްކުރަމުން. މިގޮތުން، މިހާރު ރާއްޖޭގައި ބޭނުންކުރާ ދޯނިފަހަރަށްވުރެ ގިނަދުވަހު ކަނޑުމަތީގައި އުޅެވޭ، އަދި ދުރަށް ދަތުރުކުރެވޭ ކަހަލަ ބޮޑެތި ދޯނިފަހަރު ބަނުމުގެ މަޝްރޫޢެއް ފެށި، އޭގެ ނަމޫނާ 3 ދޯނި ބަނދެ މިހާރު ވަނީ ދުއްވަން ފަށަންވެފައި.

ކުރިއްސުރެ ފެށިގެން އަންނަ، 15 ރިޔަނުން މަތީގެ މަސްދޯނީގައި އިންޖީނު ބެހެއްޓުމުގެ ޕްރޮގްރާމް، މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ކުރިއަށް ގެންދެވުނު. 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު، އިންޓަރނޭޝަނަލް ޑިވެލޮޕްމަންޓް އޭޖެންސީގެ ލޯނެއްގެ ދަށުން ލިބުމަށް ހަމަޖެހިފައިވާ އިންޖީނުގެތެރެއިން 250 އިންޖީނު ވަނީ ލިބިފައި. އަދި އިންޖީނު ބަހައްޓައިދިނުމަށް އެދިފައިވާ މީސްމީހުންގެ ދޯނީގައި މިހާރުވެސް ދަނީ އިންޖީނު ބަހައްޓައިދެވެމުން. އަހަރު ނިމުނުއިރު، ރާއްޖޭގެ 154 ރަށުގައި އިންޖީނު ބެހެއްޓި 805 މަސްދޯނި ހުރި.

އިންޖީނު ބެހެއްޓި ދޯނިފަހަރު ގިނަވަމުންދިޔަދިޔަހެން ތެލުގެ ބޭނުންތެރިކަމާއި، މުހިންމުކަން ދިޔައީ ބޮޑުވަމުން. ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ތެލުގެ އަގު ބޮޑުވަމުންދާ ދިއުން، އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހިންނަށްވެސް ދިޔައީ، ވަރަށްބޮޑަށް އިޙްސާސް ކުރެވެމުން. އެހެންކަމާއެކު، ސަރުކާރުން މަސައްކަތްކުރަމުން ގެންދިޔައީ، ތެޔޮ ލިބެންހުރި އެންމެ ހެޔޮ އަގަކަށް މަސްވެރިންނަށް ލިބިދެވޭތޯ. އަދި މަސްވެރިންނަށް އެއްވެސް އުނދަގުލަކަށްނުވެ، އެމީހުންގެ ރަށުން ނުވަތަ ރަށާ ދާދިކައިރި ރަށަކުން ތެޔޮގަންނަން ލިބޭނޭގޮތަށް ތެޔޮ ރާއްޖެތެރޭގެ ރަށްރަށުގައި ބަހައްޓައިދެވޭތޯ. މިގޮތުން ރާއްޖެތެރޭގެ ރަށްރަށުގައި ތެޔޮއަޅާ ތާނގީ ބެހެއްޓުމަށްޓަކައި 1979 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ފޮނުވަން ފެށުނު ތާނގީތައް، މިދިޔަ އަހަރު ތެރޭގައި ފޮނުވައި ނިމުނު. މިހާރު ރާއްޖެތެރޭގެ 52 ރަށަށް 800 ގެލަނުގެ 150 ތާނގީ ފޮނުވި، އޭގެތެރެއިން 10 ރަށެއް ފިޔަވައި، އެހެން ހުރިހާ ރަށެއްގައި ވަނީ، ތާނގީތައް ބަހައްޓައި ނިމިފައި. އަދި އެ ތާނގީތަކަށް ތެޔޮގެންދާނެ ބޯޓެއް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި ބަނދެ ނިންމުނު. މިއީ 25,000 ގެލަން ތެޔޮ ގެންދެވޭވަރުގެ ބޯޓެއް. މި ބޯޓަކީ ރާއްޖޭގައި މިބާވަތުގެ މަސައްކަތްތެރިކަން ކުރިއަރަމުންދާ ފެންވަރު ހާމަކޮށްދޭ ނަމޫނާއެއްކަން ޔަޤީން.

ދޯނިފަހަރުގެ އިންޖީނު މަރާމާތުކޮށް، އެއަށް ބޭނުންވާ ޚިދުމަތްތައް ކޮށްދީ ހެދުމަށްޓަކައި، މިހާރު ހިނގަމުންދާ 5 ސެންޓަރުގެ އިތުރަށް، އެހެން 5 ރަށެއްގައި ސަރވިސް ސެންޓަރު ހެދުމަށްޓަކައި ބޭނުންވާ އިމާރާތްތައް ވަނީ ކުރަން ފެށިފައި. އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ، 1981 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެ ސެންޓަރުތަކުގައިވެސް މަސައްކަތް ކުރަން ފެށޭނެ.

1978 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެތެރޭގައި ސަރވިސް ސެންޓަރުތައް ހުޅުވުނީއްސުރެ އެތަންތަން ހިންގަމުން ގެންދިޔައީ، ޔަންމާ ޑީސަލް އެންޖިން ކުންފުންޏާއި ދިވެހި ސަރުކާރާ ދެމެދުގައި ކުރެވިފައިވާ އެގްރީމަންޓުގެ ދަށުން، އެ ކުންފުނީގެ ފަރާތުން. ނަމަވެސް، މިދިޔަ އަހަރު އެ އެގްރީމަންޓުގެ މުއްދަތު ހަމަވުމާއެކު، ރާއްޖޭގައި ހުރި ސަރވިސް ސެންޓަރުތައް ހިންގުން ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ދަށަށް ގެނެވުނު.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު މަހުގެ އަގު ރަނގަޅުކުރުމަށް ސަރުކާރުން ކުރި މަސައްކަތްތަކުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، މަހުގެ އަގު އެކަށީގެންވާ މިންވަރަކަށް ބޮޑުކުރެވުނު. އާދެ! ކުރިން މަސްވެރިންގެ އަތުން ސަރުކާރަށް -/1 ރުފިޔާއަށް ކިލޯއެއް މަގުން ގަންނަމުންދިޔަ 2 ކިލޯއިން މަތީގެ ރޯމަސް ކިލޯއެއްގެ އަގު 1/25 ރުފިޔާއަށް އިތުރުކުރެވުނު. އަދި ކުރިން 75/- ލާރިއަށް ކިލޯއެއް މަގުން ގަތް 2 ކިލޯއިން ދަށުގެ ރޯމަސް ކިލޯއެއްގެ އަގު 90/- ލާރިއަށް ބޮޑުކުރެވުނު. އަދި ހިކިކަނޑުމަހުގެ އަގު ކިލޯއެއް 3/06 ރުފިޔާއިން، 3/70 ރުފިޔާއަށް ބޮޑުކުރެވުނު.

މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ބޭރުގެ އިތުރު ކުންފުންޏަކަށް އާދެ! ޖެއިންޓްރާ އެސް.އޭ.އަށް ރާއްޖެއިން ރޯމަސް ގަތުމުގެ ހުއްދަ ދެވުނު. އަދި 1979 ގައި އުފައްދާފައިވާ މޯލްޑިވްސް ފިޝަރީޒް ކޯޕަރޭޝަންގެ ފަރާތުންވެސް ތަޖުރިބާކުރުމުގެ ގޮތުން މިދިޔަ އަހަރު، ރޯމަސް ގަންނަން ފެށި.

އަދި މިހާތަނަށް ޢަމަލީ ސިފަ އައިސްފައި ނެތްކަމުގައިވިޔަސް، މަސްވެރިކަމުގެ ކަންތައްތައް ތަރައްޤީކުރުމުގެ ގޮތުން ތަފާތު ވަރަށްގިނަ މަޝްރޫޢުތަކެއް 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ރޭވެމުން ގޮސްފައިވޭ. އޭގެތެރެއިން އެންމެ މުހިންމު އެއް މަޝްރޫޢު ކަމުގައިވާ "ފިޝްވެލްތް އެކްސްޕްލޮއިޓޭޝަން ޕްރޮޖެކްޓް" ވަރަށް ކައިރި މުސްތަޤްބަލެއްގައި ފެށޭގޮތަށް ދަނީ ހަމަޖެހެމުން. މި މަޝްރޫޢަކީ، ރާއްޖޭގައި ކަނޑައެޅޭ ސަރަޙައްދެއްގައި މަސް ފިނިކުރެވޭނޭގޮތް ތައްޔާރުކޮށް، ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިން ބާނާ ހުރިހާ މަހެއްގެ ބޭނުން ކުރެވޭނޭގޮތް ތަނަވަސްކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން ރޭވިފައިވާ މަޝްރޫޢެއް. ފެންމަތީގައި އޮޔާ ދެމޭގޮތަށް ތައްޔާރުކުރެވޭ ކަނދުފަތި ހަރުކުރުމާބެހޭ މަޝްރޫޢެއް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ތައްޔާރުކުރެވި 1981 ގެ ކުރީކޮޅުގައި ފެށޭގޮތަށް ހަމަޖެހިފައިވޭ. މިއީ، ކަނޑުން އޮޔާދާ އޮއިވާލި އެއްޗެތީގެ ކައިރީގައި ހުންނަ މަސްވެރިކަމަކީ، ދިވެހިން ޒަމާނުއްސުރެ ކޮށްއުޅޭ މަސްވެރިކަމަކަށްވާތީ، މިގޮތަށް ކަނދުފަތި ބޭނުންކޮށްގެން ކަނދުފަތީގައި މަސް ހިފަހައްޓާތޯ ބެލުމަށްޓަކައި ރޭވިފައިވާ މަޝްރޫޢެއް. މީގެއިތުރަށް، ރާއްޖޭގެ މަހަށް ބޭރުގެ ބާޒާރުތަކުގައި ރަނގަޅު އަގު ހޯދުމާއި، މަސް ތައްޔާރުކުރާނޭ ރަނގަޅު ގޮތްތައް ހޯދުންފަދަ ކަންތަކުގައި، ކަމާބެހޭ މާހިރުންގެ ލަފާ ހޯދުމުގެ މަސައްކަތްވެސް މިދިޔަ އަހަރު ތެރޭގައި ހިންގަމުން ގެންދެވުނު.

މަސްވެރިކަން ކުރިއަށް ގެންދިޔުމަށްޓަކައި، މަސްވެރިކަމުގެ ސަރަޙައްދު ރައްކާތެރިކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުންކަމެއްކަން ސަރުކާރުން ފަހަރެއްގައިވެސް ހަނދާންނައްތައެއްނުލާ. އާދެ، އެން.އެސް.އެސް.ގެ ބާރަށްދުވާ ލޯންޗުތަކުގައި، ރާއްޖޭގެ އެކި ދިމަދިމާއިން ސަރަޙައްދު ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި އެތަކެއް މަސައްކަތް ކުރެވުނު. އެއާއެކު، ކުރިއަށް އޮތް ތާނގައި، މިހާރަށްވުރެ ފުރިހަމައަށް ސަރަޙައްދު ބެލެހެއްޓުމުގެ ކަންތައް ރޭވުމަށްޓަކައި އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުނު.

އާދެ! މަސްވެރިކަމަކީ، ކުރިންވެސް ދެންނެވިފަދައިން، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދުގެ އެންމެ ވަރުގަދަ ލޭނާރު. އަދި އެއީ، ޒަމާނުއްސުރެ އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހީންގެ ދިރިއުޅުމުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއްބައި. އެހެންކަމުން، މަސްވެރިކަމުގެ އަހަންމިއްޔަތާއި މަސްވެރިންގެ ޤަދަރު ވަޒަންކުރުމުގެ ގޮތުން، މިއަހަރުން ފެށިގެން ކޮންމެ އަހަރަކު "މަސްވެރިންގެ ދުވަސް" މި ނަމުގައި ދުވަހެއް ފާހަގަކުރަން ސަރުކާރުން ގަސްތުކުރާ ވާހަކަ އަޅުގަނޑު މި އިޢުލާނު ކުރަނީ ޚާއްޞަ އުފަލަކާއެކު. އަދި އެދުވަސްކަމުގައި ގަސްތުކޮށްފައިވަނީ، ކޮންމެ އަހަރެއްގެވެސް ޑިސެމްބަރުމަހުގެ 10 ވަނަ ދުވަސް. "މަސްވެރިންގެ ދުވަސް" ޑިސެމްބަރުމަހުގެ 10 ވަނަ ދުވަސް ކަމުގައި ހަމަޖެއްސީ، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދިއްޔަތުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއްޗެއް ކަމުގައިވާ ހިކި ކަނޑުމަސް ސަރުކާރަށް ގަނެ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށްޓަކައި، ރައްޔިތުންގެ ބޮޑުއިސްޓޯރު އުފެއްދިފައިވަނީ، 1942 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 10 ވަނަ ދުވަހު ކަމަށްވާތީ.

ބޯޓުފަހަރު ދުއްވުން

ބޯޓުފަހަރު ދުއްވުމަކީ، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދިއްޔަތުގައި ވަރަށް މުހިންމު ބައެއް އަދާކުރާ އެއްރޮނގު. އާދެ! މިއީ، ރާއްޖެއަށް އެކަށީގެންވާ ޢަދަދަކަށް ބޭރު ފައިސާ ލިބުމާއި، ދިވެހިންގެ ވަރަށްގިނަ ބަޔަކަށް ވަޒީފާ ލިބުމާއި، އަދި އެކަމުގެ މައްޗަށް އެތަކެއް ޢާއިލާގެ ދިރިއުޅުން ބިނާވެފައިވާ ކަމެއް. އެހެންކަމުން، މިދައުރަށް ފެށުމާއެކު، ރާއްޖޭގެ ބޯޓުފަހަރު ދުއްވުން ތަރައްޤީކުރުމަށްޓަކައި ކުރަން ފެށި މަސައްކަތްތައް މިދިޔަ އަހަރުވެސް ކުރިއަށް ގެންދެވުނު. މިކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު، ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ސަތޭކައަކުން ސަތޭކަ 39 ބޯޓު އޮތް. ޓަނޭޖްގެ ގޮތުން، 1979 ވަނަ އަހަރަށްވުރެ 1980 ވަނަ އަހަރު %72 އިތުރުވެފައިވޭ. އާދެ! 1979 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ބޯޓުފަހަރުގެ ޓަނޭޖަކީ 154,817. 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު ދިވެހިސަރުކާރުގެ ބޯޓުފަހަރުގެ ޓަނޭޖަކީ 265,863.

ބޯޓުފަހަރުގެ ޓަނޭޖް އިތުރުވުމާއެކު، މޯލްޑިވްސް ޝިޕިންގ ލިމިޓެޑުގެ ފައިދާވެސް ކުރީ އަހަރުތަކަށްވުރެ 1980 ގައި އިތުރުވި. 1980 ވަނަ އަހަރު އެމް.އެސް.އެލް. އިން ދިވެހި ދައުލަތަށް ފައިސާއިން 1,049,950 އެމެރިކާ ޑޮލަރު ދައްކާފައިވޭ. އަދި މީގެއިތުރަށް، އެކި ސިފަސިފައިގައި އެމް.އެސް.އެލް.ގެ ފަރާތުން ސަރުކާރުގެ އެކި މަޝްރޫޢުތަކަށް ގެންދަނީ އެހީވެދެމުން. އޭގެތެރޭގައި މާލެއަތޮޅު މާފުށީގައި ސަރުކާރުން ހިންގާ ކުޑަކުދިންގެ އިޞްލާޙިއްޔާއަށް ވެދިން އެހީއާއި، ރާއްޖެތެރޭގެ ރަށްރަށުގައި ބަހައްޓާ ތެޔޮތާނގީތައް ހެދުމާއި، ސަރުކާރުން ކަނޑުމަގުން ޙައްޖަށް ފޮނުވި މީހުންނަށް ވެދިން އެހީއަކީ ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް. އެމް.އެސް.އެލް.ގެ ޚަރަދުގައި މާލޭގައި މިދިޔަ އަހަރު ހެދި 118,272 ގެލަނުގެ ވާރޭފެން ނަގާ ތާނގީވެސް މި އެހީތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމަނާލަންޖެހޭ.

ހަމައެފަދައިން، މޯލްޑިވްސް ޝިޕިންގ ލިމިޓެޑަކީ، ރާއްޖެއިން ބޭރުގައިވެސް ރާއްޖެއަށް ޚިދުމަތްތަކެއް އަދާކޮށްދޭ، ރާއްޖެއަށް ރީތިނަން ހޯދައިދޭ ފަރާތެއްކަން މި މަގާމުގައި ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ.

ޓޫރިޒަމް

ޓޫރިޒަމަކީ ރާއްޖެއަށް ވަރަށް ޒުވާން ޞިނާޢަތެއް ކަމުގައިވިޔަސް، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދިއްޔަތުގައި ޓޫރިޒަމް ހޯދަމުންދަނީ، ވަރަށް އެކަށީގެންވާ މަގާމެއް. އާދެ! ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ ކާބޯތަކެއްޗާއި، އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ތަކެތި އެތެރެކުރުމަށްޓަކައި ދައުލަތަށް ބޭނުންވާ ބޭރުފައިސާގެ އާމްދަނީ ހޯދުމުގައި މިހާރު ދެވަނައަށް އަންނަނީ ޓޫރިޒަމް. މިއީ 1979 ވަނަ އަހަރާއި 1980 ވަނަ އަހަރު މި ޞިނާޢަތާ ބެހިގެން ސަރުކާރުން އެޅި ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅުތަކެއްގެ ސަބަބުން ނުކުތް ނަތީޖާއެއް.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެތެރޭގައިވެސް ރާއްޖޭގައި އިތުރު ޓޫރިސްޓް ރިޒޯޓްތައް އުފެއްދުނު. 1979 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު ރާއްޖޭގައި ހުރީ 27 ރިޒޯޓު. އެތަންތާނގައި ހުރީ 1701 އެނދު. 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު 32 ރިޒޯޓު ހުރި. ޓޫރިސްޓް ރިޒޯޓުތަކުގެ އިތުރަށް، ޓޫރިސްޓުން ތިބޭގޮތަށް ރާއްޖޭގައި ހަދާފައި ހުންނަ ތަންތަންވެސް، މިދިޔަ އަހަރުތެރޭގައި ރަޖިސްޓަރީ ކުރެވުނު. މިގޮތުން، މެހްމާނުން ތިބޭ 61 ގެއާއި، 3 ހޮޓާ ރަޖިސްޓަރީ ކުރެވިފައިވޭ. މިހުރިހާ ތަނެއްގައި ޖުމްލަ 2782 އެނދު ހުރި. މިއީ ކުރީ އަހަރަށްވުރެ އެނދުގެ ނިސްބަތުން %63 އިތުރުވެފައިވާ ޢަދަދެއް. އަހަރު ނިމުނުއިރު ސަރުކާރުގެ 8 ޓޫރިސްޓް ރިޒޯޓް ހުރި. މިތަންތަން ވަނީ އެކިއެކި ފަރާތްފަރާތަށް ކުއްޔަށް ދޫކުރެވިފައި.

1979 ވަނަ އަހަރު ޓޫރިޒަމުން ދައުލަތަށް ލިބިފައިވަނީ 356,748 ޔޫ.އެސް. ޑޮލަރު. 1980 ވަނަ އަހަރު ޓޫރިޒަމްގެ ދާއިރާއިން ދައުލަތަށް 1,585,318 ޑޮލަރު ލިބިފައިވޭ. މިއީ، ކުރީ އަހަރަށްވުރެ %346 އިތުރުވެފައިވާ ޢަދަދެއް. އެހެންގޮތަކަށް ދަންނަވަނީނަމަ، މިއީ ދައުލަތަށް ބޭރު ފައިސާއިން ލިބުނު އާމްދަނީގެ ގާތްގަނޑަކަށް %12. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެތެރޭގައި ރާއްޖެއަށް އައި ޓޫރިސްޓުންގެ ޢަދަދުވެސް ކުރީ އަހަރަށްވުރެ %38 އިތުރުވެފައިވޭ.

ޓޫރިޒަމްގެ ދާއިރާގައި މިދިޔަ އަހަރު ހިނގި ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެންމެ ޚާއްޞަ އެއްކަމަކީ، ދުނިޔޭގެ ޓޫރިޒަމް ޖަމްޢިއްޔާގެ، ދެކުނު އޭޝިޔާއާބެހޭ ކޮމިޝަންގެ ޖަލްސާއެއް، ރާއްޖޭގެ ޓޫރިސްޓް ރިޒޯޓެއްގައި ބޭއްވުނުކަން. އެއީ ޓޫރިޒަމްގެ ގޮތުން ރާއްޖެ ބޭރު ދުނިޔެއަށް ތަޢާރުފުވަމުންދާކަމުގެ ވަރުގަދަ ދަލީލެއް.

އެއަރޕޯޓް

ރާއްޖޭގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފެންވަރުގެ ވައިގެ ބަނދަރެއް އޮތުމަކީ، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި މިވަގުތަށް އެންމެ ބޮޑަށް ބޭނުންވާ އެއްކަންތައް ކަމަށްވުމާއެކު، 1978 ވަނަ އަހަރު ފެށިފައިވާ ހުޅުލޭ އެއަރޕޯޓް ބޮޑުކުރުމުގެ މަސައްކަތް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ވަރަށްބޮޑަށް ކުރިއަށް ގެންދެވުނު. 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު، އެއަރޕޯޓުގެ ރަންވޭގެ މިހާރަށް ބޮޑުކުރަން ގަސްތުކުރެވިފައިވާ ބައި ވަނީ މުޅިން ނިމިފައި. ހަމައެފަދައިން، އެއަރޕޯޓް ކައިރީގައި ހަދާ ތެޔޮއަޅާ ތާނގީތައް ބެހެއްޓުމާއި، ނިޔަމިކަމަށް އެހީތެރިވެދޭ ސާމާނު ހަރުކުރުމުގެ މަސައްކަތްވެސް ވަނީ ނިމިފައި. މި މަސައްކަތްތައް ނިމިފައިވުމާއެކުވެސް، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވައިގެ ބަނދަރެއްގެ ގޮތުގައި ހުޅުލޭ އެއަރޕޯޓް ހަރަކާތްތެރިކުރުމަށްޓަކައި، އިތުރަށް ބޭނުންވާ ވަރަށްގިނަ ކަންތައްތަކެއް އަދިވެސް އެބަހުރި.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު، ހުޅުލޭ ވައިގެ ބަނދަރަށް އައި ފަސިންޖަރުންގެ ޢަދަދު، ކުރީ އަހަރަށްވުރެ އެތައް ތަނެއް އިތުރުވެގެންދިޔަ. 1980 ވަނަ އަހަރު އައިސްފައިވަނީ 43,951 ފަސިންޖަރުން. އެއީ ކުރީ އަހަރު އައި ޢަދަދަށްވުރެ %22 އިތުރު ޢަދަދެއް.

ވިޔަފާރި

އާންމުގޮތެއްގައި ރާއްޖޭގެ ވިޔަފާރިވެސް 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ދިޔައީ ކުރިއަށް ކަމުގައި ދަންނަވަން. މިކަމުގެ އެންމެ ފާޅުކަންބޮޑު ހެތްކަކީ، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރެވުނު މުދަލާއި، ރާއްޖެއިން ބޭރުކުރެވުނު މުދަލުގެ ޢަދަދު، 1979 ވަނަ އަހަރާ ނިސްބަތްކުރާއިރު، ފާހަގަކޮށްލެވޭފަދަ ދަރަޖައަކަށް މައްޗަށް ގޮސްފައިވާކަން. އާދެ! 1979 ވަނަ އަހަރަށްވުރެ 1980 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެއިން ބޭރުކުރި މުދާ، އޭގެ އަގުގެ ނިސްބަތުން ބަލާއިރު %68 އިތުރުވި. އަދި ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރި މުދާ %47 އިތުރުވި. މި ހިސާބުތަކަށް ވިސްނާލާއިރު، 1980 ވަނަ އަހަރު އެތެރެކުރި މުދާ އިތުރުވީވަރަށްވުރެ، ބޭރުކުރި މުދާ އިތުރުވި ނިސްބަތް މަތިވާކަން އެއީ، ޝައްކެއްނެތްގޮތުގައި، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު ރަނގަޅުވަމުން އަންނަކަމުގެ ނިޝާނެއް.

ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ ކާބޯތަކެއްޗާއި، އަދި އެނޫންވެސް އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންވާ މުހިންމު ތަކެތި ރާއްޖެއަށް އެތެރެކޮށް، އާންމުންނަށް ލިބޭނެމަގު ތަނަވަސްކޮށްދޭ، ސްޓޭޓް ޓްރޭޑިންގ އޯގަނައިޒޭޝަން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ހިނގަމުންދިޔައީ، ވަރަށް އެދެވޭ ގޮތެއްގައި. އެސް.ޓީ.އޯ.ގެ ވިޔަފާރިއަކީ، ރައްޔިތުންގެ މި މުހިންމު ބޭނުންތައް ފުއްދައިދިނުމާއެކު، ސަރުކާރަށް އެކަށީގެންވާ އާމްދަނީއެއް ހޯދައިދޭ މަސައްކަތެއް. މިހާތަނަށް ނެގިފައިވާ ހިސާބުތަކުން ދައްކާގޮތުން، އެސް.ޓީ.އޯ. ގެ 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ފައިދާއަކީ -/15,891,039 ރުފިޔާ. މިއީ، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު، ދައުލަތަށް ލިބުނު އާމްދަނީގެ %34. 1979 ވަނަ އަހަރު އެސް.ޓީ.އޯ.އިންވީ ފައިދާއަށް ނިސްބަތްކޮށް ބަލާއިރު، 1980 ވަނަ އަހަރު %30 އިތުރުވެފައިވޭ.

އެސް.ޓީ.އޯ. އިން މީގެކުރިން ކުރަމުން އައި ވިޔަފާރީގެ އިތުރަށް، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި އަޅާ ފިޔަވަޅެއްގެ ގޮތުން، އެސް.ޓީ.އޯ.އާއި އެމް.އެސް.އެލް. ގުޅިގެން، އަދި އެސް.ޓީ.އޯ.އާއި އެހެން ބޭރުގެ ކުންފުނިތަކާ ގުޅިގެން، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ އުފެއްދުންތެރިކަން އިތުރުކުރެވޭފަދަ ބައެއް މަސައްކަތް މިހާރުވަނީ ފަށައިގަނެވިފައި. މިގޮތުން، މާލެއަތޮޅު ތުލުސްދޫގައާއި، އައްޑުއަތޮޅު ގަމުގައި ތައްޔާރީ ހެދުން އުފައްދާ ކާރުޚާނާތަކެއް ހުޅުވުމުގެ މަސައްކަތް މިދިޔަ އަހަރު ވަނީ ފެށިފައި.

ދަނޑުވެރިކަން

ދަނޑުވެރިކަމަކީ، އެކަމަށް ފުރިހަމަ ސަމާލުކަން ދެވިއްޖެނަމަ، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދިއްޔަތަށް އެކަށީގެންވާ ފައިދާތަކެއް ލިބިދޭ މަސައްކަތެއް. ރައްޔިތުންނަށްވެސް އިތުރު ތިޔާގިކަން ގެނެސްދޭނެ އެއް ރޮނގު. އެހެންކަމުން، ރާއްޖޭގައި ޒަމާނުއްސުރެ ކުރަމުން އަންނަ ދަނޑުވެރިކަމަށް، ޒަމާނާގުޅޭ އިޞްލާޙު ގެނެވޭތޯ، މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ބައެއް މަސައްކަތް ކުރެވުނު. އާދެ! އަރިއަތޮޅު ތޮއްޑޫގައާއި ފެރިދޫގައި، ދަނޑުގޮވާން ކުރުމުގެ ނަމޫނާ ދެ ރަށެއްގެ ގޮތުން، ދަނޑުހައްދައި މަސައްކަތް ކުރެވުނު. އަދި، މިގޮތުން ކުރެވުނު މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ދުނިޔޭގެ ކާނާއާއި ދަނޑުވެރިކަމާބެހޭ ޖަމްޢިއްޔާގެ މަޝްރޫޢެއްގެ ދަށުން، އަރިއަތޮޅު ފެރިދޫގައި ބޭއްވުނު ފިޔާ އިންދުމާބެހޭ ވާރކްޝޮޕަކާއި، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު، ދުނިޔޭގެ ކާނާއާއި ދަނޑުވެރިކަމާބެހޭ ޖަމްޢިއްޔާއާ ގުޅިގެން، ރާއްޖޭގައި ފެށިފައިވާ، މީދާ މަދުކުރުމުގެ މަސައްކަތްވެސް ހިމަނާލަންޖެހޭ. ދަނޑުވެރިކަމުގެ މަސައްކަތަށް ސަރުކާރުން އިތުރު ސަމާލުކަމެއް ދިނުމުގެ ގޮތުން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު މާލެއާއި ރާއްޖެތެރޭގެ ގަސްގަހާގެހީގެ ކާބޯތަކެއްޗާއި މާމެލާމެލީގެ މައުރަޒެއް ބާއްވައި، އެކި ވަނައަށް އައި އަވަށްއަވަށާއި އަތޮޅުތަކަށް އަދި ރަށްރަށާއި މީސްމީހުންނަށް، ތަށްޓާއި އިނާމާއި ސަނަދު ދެވުނު. މިއީ، މިފަދަ މައުރަޒެއް ނުބާއްވާތާ 5 އަހަރު ވުމަށްފަހު ބޭއްވުނު ފުރަތަމަ މައުރަޒު.

ޤައުމީގޮތުން އަޅުގަނޑުމެންގެ އެންމެ މުހިންމު ގަސް ކަމުގައިވާ ދިވެހިރުއް އިތުރުކުރުމަށް، މިދިޔަ އަހަރު ސަރުކާރުން ވަރަށްބޮޑަށް ބާރުއެޅުނު. ރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދުވަހުގެ މުނާސަބަތުގައި، އަޅުގަނޑު ރައްޔިތުންނަށް ކުރި އިލްތިމާސެއްގައި، ރައްޔިތުންގެ ކޮންމެ މީހަކަށް ރުކެއް އިންދުމަށް ގޮވާލިން. އަޅުގަނޑުގެ މި ގޮވާލުމަށް ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން އިޖާބަދެއްވީ، ވަރަށް އެދެވޭގޮތަކަށްކަން އަޅުގަނޑު އުފަލާއެކު ފާހަގަކުރަން. ރުކުގެ އިތުރަށް، ފުނަ، ކާނި، މިދިލި، ހިރުނދުފަދަ، ރާއްޖޭގައި ހެދޭ ލަކުޑީގެ ބާވަތްތައް އިތުރުކުރުމުގެ ގޮތުންވެސް މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ވަނީ، މަސައްކަތް ކުރެވިފައި. އަދި، ރާއްޖެތެރެއިން ދަރު ހުސްވަމުންދާތީ، ވަރަށް އަވަހަށް ހެދޭނޭ ބާވަތެއްގެ ގަހެއްގެ އޮށް ގެނެސް، ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށުގައި އިންދުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުން ބަހައިދެވުނު.

ބޭރުގެއެހީ

ރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި، ކުރެވެމުންދާ މަސައްކަތްތައް އިތުރުވުމާއި، ދުނިޔޭގައި މުދަލުގެ އަގު ބޮޑުވަމުންދާ ދިޔުމުގެ ސަބަބުން، ކުރަންޖެހޭ ޚަރަދުތައް ދަނީ ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް އިތުރުވަމުން ކަމަށްވާތީ، ރާއްޖޭގައި ހުރި ޤުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް މަދުކަމާއެކު، ބައިނަލްއަޤްވާމީ އިދާރާތަކާއި، އެކުވެރި ޤައުމުތަކުގެ އެހީ ލިބިގެން ނޫނީ، އަޅުގަނޑުމެންފަދަ ކުޑަކޮށް ތަރައްޤީވެފައިވާ ޤައުމަކަށް ކުރިއަށްދިއުންވާނީ ދަތިކަމަކަށް. މިހާރު ދުނިޔޭގެ އިޤްތިޞާދީ ކަންތައްތައް ހަމަޖެހިފައިވާ ގޮތުން، ދިވެހިރާއްޖެފަދަ ކުޑަކޮށް ތަރައްޤީވެފައިވާ ޤައުމުތަކަށް އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ކުރިއަށްދެވޭނީ، މުއްސަނދި ޤައުމުތަކުގެ އެހީ ލިބިގެންކަމީ، މިހާރު ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގޮތުން ގަބޫލުކުރެވިފައިވާ ޙަޤީޤަތެއް. އެހެންކަމުން، ކުޑަކޮށް ތަރައްޤީވެފައިވާ ޤައުމުތަކަށް މުއްސަނދި ޤައުމުތަކުން އެހީވެދިނުމަށް، ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސްގެ ފަރާތުންވެސް ދަނީ ބާރުއަޅަމުން.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރަކީ، ރާއްޖެއަށް ބޭރުގެ އެހީ ލިބެމުން ދިއުމުގައި، އައު ދައުރެއް ފެށުނު އަހަރެއް ކަމުގައި އަޅުގަނޑު ފާހަގަކުރަން. އާދެ! ފައިސާގެ ގޮތުގައި ލިބޭ އެހީތަކަށްވުރެ، ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާހުރި ޚިދުމަތްތަކަށްޓަކައި ލިބެމުންދާ އެހީތައް މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އިތުރުވެގެންދިޔަ. ރާއްޖެ ތަރައްޤީ ކުރުމުގެ ގޮތުން ފެށިފައިވާ އެކިއެކި މަޝްރޫޢުތައް ހިންގުމަށް އެހީތެރިވުމަށާއި، އެކިއެކި ފަންނުތަކާއި މަސައްކަތްތަކަށް ތަމްރީނު ދިނުމަށްޓަކައި، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ބޭރު ޤައުމުތަކުންނާއި، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަމާޢަތްތަކުން، އެކި ފަންނުގެ 58 މާހިރުން ރާއްޖެއަށް ޒިޔާރަތްކޮށްފައިވޭ. އެ މިޝަންތަކުގެ ފަރާތުން ލިބެމުންދިޔަ މަޢުލޫމާތާއި، ތަޖުރިބާއާއި، ތަމްރީނަކީ، ބޭރުގެ އެހީއިން ރާއްޖެއަށް ވަރަށް އެކަށީގެންވާ ފައިދާތަކެއް ލިބުނު ކަންތައްތަކެއްކަން ކަށަވަރު.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ބޭރުގެ އެހީގެ ގޮތުން، ފައިސާއިން ލިބިފައިވަނީ، 431,745 އެމެރިކާ ޑޮލަރު. ބޭހާއި، ކާބޯތަކެއްޗާއި، އެނޫންވެސް ބައެއް ތަކެތީގެ ގޮތުގައި 9,758,963 ދިވެހި ރުފިޔާގެ އެހީ ލިބިފައިވޭ. އަދި މީގެއިތުރަށް، ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަން ކުރިއެރުވުމަށާއި، ތަޢުލީމީ ކަންތައްތައް ތަރައްޤީކުރުމަށާއި، ރޭޑިއޯގެ ޚިދުމަތްތައް ރަނގަޅުކުރުންފަދަ ކަންކަމަށް އެކުވެރި ޤައުމުތަކުން އެހީ ލިބިފައިވޭ.

1980 ވަނަ އަހަރު، ރާއްޖެއަށް ފައިސާގެ ގޮތުންނާއި، ތަކެތީގެގޮތުން، އެހީވި ފަރާތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ލީބިއަން ޢަރަބް ޖަމާހިރިއްޔާ، ހުޅަނގު ޖަރުމަނު، ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާ، ޖަޕާން، ޢިރާޤު، އޮސްޓްރޭލިޔާ، ސިންގަޕޫރު، އިންޑިޔާ، ޕާކިސްތާނު ފަދަ ޤައުމުތަކާއި، ޔޫ.އެން.ޑީ.ޕީ.، ޔުނިސެފް، ޑަބްލިޔޫ.އެޗް.އޯ.، ޔުނެސްކޯ، ޔޫ.އެން.ސީ.ޑީ.އެފް.، ކުވައިތު ފަންޑު، އިސްލާމިކް ސޮލިޑޭރިޓީ ފަންޑު، ޑޭނިޝް ސްކައުޓްސް އެއިޑް ފަދަ ޖަމާޢަތްތައް ޚާއްޞަ ގޮތެއްގައި ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ. އެފަރާތްތަކަށް މި ފުރުޞަތުގައި ވަރަށް އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު ޝުކުރުވެރިވަން.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

ރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި މީގެކުރިން ދުވަހަކުވެސް ސަރުކާރުން ވިސްނަމުން ގެންގޮސްފައިނުވާ ދަރަޖައަކަށް މިހާރު ގެންދަނީ ވިސްނަމުން. ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާހުރި ގޮތްތައް ހޯދައިދިނުމަށާއި، ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު މައްޗަށް ގެންދެވޭނެ މަގު ތަނަވަސްކޮށްދިނުމަށް ފިކުރުކުރަމުން.

މިކަމަށްޓަކައި، ރާއްޖޭގައި ތަރައްޤީ ކުރެވެންހުރި ކަންތައްތަކާއި، އެކަންކަމަށް ބޭނުންވާ އެހީއާއި، މިބާވަތުގެ ކަންތައްތައް ބަލައި، މަޝްރޫޢުތައް ރޭވުމުގެ މަސައްކަތް ނޭޝަނަލް ޕްލޭނިންގ އޭޖެންސީގެ ފަރާތުން، މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ކުރެވުނު. ރާއްޖޭގެ ތަޖުރިބާކާރުންގެ މަޝްވަރާއާއި، ބޭރުގެ މާހިރުންގެ ލަފަޔާއެކު ތައްޔާރުކުރެވުނު، ރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއާބެހޭ "ޤައުމީ ކަރުދާހެއް" މިހާރުވަނީ، ނޭޝަނަލް ޕްލޭނިންގ ކައުންސިލުން ބެލުމަށްފަހު، ބޭރުގެ އެހީ ހޯދުމަށް ހުށަހެޅުމަށް ތައްޔާރުކުރެވިފައި. ރާއްޖޭގެ މުސްތަޤްބަލަށްޓަކައި ރޭވޭ 5 އަހަރުގެ މަޝްރޫޢެއްވެސް، މިހިނގާ 1981 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެކަށައެޅުމަށްވަނީ ގަސްތުކުރެވިފައި.

ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު ކުރިއެރުވުމުގެ ގޮތުން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ކުރެވިފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން، އެންމެ މުހިންމު އެއްކަމަކީ، 11 ނޮވެމްބަރ 1980 ގައި އަޅުގަނޑު އިޢުލާނުކުރި ފަދައިން، "މޯލްޑިވްސް ޓްރާންސްޕޯޓް އެންޑް ކޮންޓްރެކްޓިންގ ކަމްޕެނީ" މި ނަމުގައި، ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުން ބައިވެރިވާ ކުންފުންޏެއް އުފެއްދުން. މި ކުންފުނިން ކުރަން ގަސްތުކުރާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި، ރާއްޖޭގައި ދަތުރުފަތުރުކުރުމުގެ ކަންތައްތައް ހިންގައި ކުރިއެރުވުމާއި، އޮޑިދޯނިފަހަރާއި ބޯޓުފަހަރު ބަނުމުގެ މަސައްކަތް ކުރިއެރުވުމާއި، އިމާރާތް ކުރުމާއި، މިނޫންވެސް އިޤްތިޞާދީ މަސައްކަތްތައް ކުރިއެރުވުން ހިމެނޭ. މި ކުންފުންޏަކީ، ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުން ބައިވެރިވެގެން ހިނގަމުންދާ ކުންފުންޏެއް ނޯންނަތާ 13 އަހަރު ވުމަށްފަހު، އެންމެ ފުރަތަމަ މިގޮތަށް އުފެއްދުނު ކުންފުނި.

މި ހުރިހާ ކަމެއް ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ކުރަމުންދާއިރު، އަދި ބޭރުގެ އެކި ފަރާތްފަރާތުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި އެހީތައް ވެދެމުންދާއިރު، އޭގެ ނަތީޖާ އެދެވޭގޮތުގައި ފެންނަމުންދާނީ، ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންގެ މަޤްޞަދަކީ އެކައްޗެއް ކަމުގައި ވެގެންކަން ކަށަވަރު. ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުން، އަތާ އަތްގުޅާލައިގެން މަސައްކަތްކޮށްގެންކަން ޔަޤީން. އަޅުގަނޑުމެން އަމިއްލައަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތަރައްޤީއަށް މަސައްކަތްކޮށްގެންކަމާމެދު ޝައްކެއްނެތް. އަޅުގަނޑުމެން މަސައްކަތް ކުރަންވީ، ހަމައެކަނި އަޅުގަނޑުމެންގެ ފައިދާއަށްޓަކައެއް ނޫންކަން، އަދި ކީއްތޯ؟ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމަށްޓަކައިކަން އިޙްސާސްކުރެވިގެންކަމީ، ދެމީހަކު ދެބަސްވާނެ ކަމެއްނޫން. އަދި މިހުރިހާ ކަމަކަށްވުރެ ބޮޑަށް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމަކީ، އަޅުގަނޑުމެން ނެތިދިޔަޔަސް، މިނިވަން، ބާއްޖަވެރި، އަދި ތަނަވަސް ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި އޮންނާނެގޮތް ހެދުމަކީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ މަސްއޫލިއްޔަތެއްކަން ވަޒަންކުރެވިގެން.

އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން 1981 ވަނަ އަހަރާމެދު އަޅުގަނޑު އިތުރު އުންމީދުތަކެއް ކުރަން. އާދެ! އެއީ، ރާއްޖެއަށް އިތުރު ތަނަވަސްކަން ހޯދުމަށްޓަކައި، ސަރުކާރުން ކުރަމުންގެންދާ މަސައްކަތްތަކުގެ ސަބަބުންނާއި، ރައްޔިތުންގެ ހީވާގިކަމާއި އެއްބާރުލުމުން، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ އުފެއްދުންތެރިކަން އިތުރުވެ، ރައްޔިތުންގެ އާންމު ޙާލަތު ރަނގަޅުވެގެންދިޔުމަށް މަގުފަހިވާނޭ ކަމަށް ކުރާ އުންމީދުތަކެއް.

ރާއްޖޭގެ ތަޢުލީމު

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

1980 ވަނަ އަހަރަކީ، ތަޢުލީމީ ގޮތުން ރާއްޖެއަށް ވަރަށް ޚާއްޞަ އަހަރެކޭ ދެންނެވިދާނެ. އާދެ! މާތް اللّـه ގެ ވާގިފުޅާއެކު، މުޅި ރާއްޖެއިން ލިޔަންކިޔަން ނުދަތުން ނައްތާލުމުގެ މަތިވެރި ޢަޒްމުގައި، "އަސާސީ ތަޢުލީމު" ގެ ނަމުގައި 6 އަހަރު ދުވަހުގެ ޕްރޮގްރާމެއް މިދިޔަ އަހަރުތެރޭގައި ފެށްޓުނު. މި މުހިންމު މަޝްރޫޢަށް ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ ހުރިހާ ފެންވަރަކުން ލިބުނީ، ވަރަށްވެސް މަތިވެރި ތަރުޙީބެއް ކަމުގައި މިދަންނަވަނީ ހިތްހަމަޖެހުމާއެކު. 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު، މި މަޝްރޫޢުގެ ދަށުން މުޅި ރާއްޖޭގައި 11,311 މީހުން ކިޔަވަމުންގެންދޭ. އަދި އަސާސީ ތަޢުލީމުގެ ކްލާސްތަކުގައި 1451 މުދައްރިސުން ކިޔަވައިދެމުން ގެންދޭ.

1980 ވަނަ އަހަރު ޢަމަލުކުރަން ފެށުނު އާ ތަޢުލީމީ ހަރުފަތުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން، ސްކޫލްތަކުގެ ގްރޭޑް 7 ނިންމާ ކުދިންނަށް ޖޫނިއަރ ސްކޫލް ސެޓްފިކެޓުގެ އިމްތިޙާނުގެ ނަމުގައި އާންމު އިމްތިޙާނެއް ކަނޑައަޅައި، އެ އިމްތިޙާނު ފުރަތަމަފަހަރަށް ބޭއްވުނީ މިދިޔަ އަހަރު. މި އިމްތިޙާނުގައި 242 ކުދިން ބައިވެރިވި. އަދި އެހެން އަހަރުތަކެކޭވެސް އެއްފަދައިން، ޔުނިވަރސިޓީ އޮފް ލަންޑަންގެ ޖެނެރަލް ސަރޓިފިކޭޓް އޮފް އެޑިޔުކޭޝަންގެ އިމްތިޙާނު ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ޖަނަވަރީގައާއި ޖޫންގައި ބޭއްވުނު. މި އިމްތިޙާނުގައި މިދެފަހަރުމަތިން 134 ކުދިން ބައިވެރިވި. އަދި ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ބޭއްވުނު ލަންޑަން ޗޭމްބަރ އޮފް ކޮމާސްގެ އިމްތިޙާނުގައި 37 ކުދިން ބައިވެރިވި.

އަލަށް ހިންގަން ފެށުނު ތަޢުލީމީ ހަރުފަތާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން، ރާއްޖޭގައި ކިޔަވައިދޭ ހުރިހާ ތަންތަން އެއް އުސޫލަކުން ހިންގަމުން ގެންދިއުމަށްޓަކައި، އެތަންތާނގެ ރަޖިސްޓަރީތައް 1980 ވަނަ އަހަރުގެތެރޭގައި އަލުން އާކުރެވުނު. އަހަރު ނިމުނުއިރު، މުޅި ރާއްޖޭގައި، 93 މަދަރުސާއާއި، 177 މަކްތަބާއި، 25 ކްލާސް ރަޖިސްޓަރީ ކުރެވިފައިވޭ. މިއާއެކު، ތަޢުލީމީ އާ ނިޒާމެއް ޤާއިމުކުރުމުގެ ގޮތުން އެޅުނު ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅެއް ކަމުގައިވާ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ 5 އަހަރުގެ އިބްތިދާއީ ތަޢުލީމުގެ މުޤައްރަރަށް ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ މަދަރުސާއެއްގައި ކިޔަވައިދޭން ފެށުނު.

ރާއްޖެތެރޭގައި ހުޅުވަމުންދާ ކޮމިޔުނިޓީ ސްކޫލްތަކުގެ ތެރެއަށް، 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި 2 ސްކޫލް އިތުރުވި. އަހަރު ނިމުނުއިރު ރާއްޖެތެރޭގެ 4 އަތޮޅެއްގައި ކޮމިޔުނިޓީ ސްކޫލް ހިނގަމުންދޭ. އަދި މީގެއިތުރަށް، މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި 3 އަތޮޅެއްގައި ކޮމިޔުނިޓީ ސްކޫލްގެ ބިންގާ އެޅިފައިވޭ. ކޮމިޔުނިޓީ އެޑިޔުކޭޝަން ޕްރޮގްރާމްގެ ދަށުން ހިނގަމުންދާ މި މަސައްކަތްތައް ކުރިއަށް ގޮސްފައިވާ މިންވަރާއި، އެކަމަށް ދިމާވާ އެކިއެކި ދަތިތަކާއި، އެ ޕްރޮގްރާމް ކުރިއަށް ގެންދިޔުމަށްޓަކައި ކުރެވެންހުރި އިތުރު މަސައްކަތްތަކާއި، ގެންނަންވީ އިތުރު އިޞްލާޙުތައް ހޯދުމަށްޓަކައި، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ކުޅުދުއްފުށީގައި ޚާއްޞަ ސެމިނާރެއް ބޭއްވުނު.

1979 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ރާއްޖެތެރޭގެ ކޮންމެ އަތޮޅެއްގައި ސަރުކާރުގެ ޚަރަދުގައި ހިންގަން ފެށުނު ޕްރައިމަރީ ސްކޫލްތައް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ހިނގަމުންދިޔަ. 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު، ސަރުކާރުގެ ޚަރަދުގައި ކިޔަވައިދޭ 29 އާންމު ސްކޫލް ރާއްޖޭގައި ހުރި. އެއީ، މާލޭގެ 5 ސްކޫލާއި، ރާއްޖެތެރޭގެ 24 ސްކޫލް. މީގެއިތުރަށް، އެކިއެކި ޚާއްޞަ މަސައްކަތް ދަސްކޮށްދޭ 2 ސެންޓަރު މާލޭގައި ހިނގަމުންދިޔަ. އެއީ، އެލައިޑް ހެލްތް ސަރވިސަސް ޓްރޭނިންގ ސެންޓަރާއި، ވޮކޭޝަނަލް ޓްރޭނިންގ ސެންޓަރު.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ނިމުނުއިރު، ސަރުކާރުގެ އާންމު ސްކޫލްތަކުގައި ތިބި ކިޔަވާ ކުދިންގެ އަދަދަކީ، 9,111. ވީމާ، ސަރުކާރުގެ ޚަރަދުގައި ކިޔަވާ ކުދިންގެ ޢަދަދު ކުރީ އަހަރަށްވުރެ %40 އިތުރުވެފައިވޭ. މި ސްކޫލްތަކުގެ އިތުރަށް، މެދުކެނޑުމެއްނެތި 10 އަހަރު ދުވަސް ވަންދެން ހިންގާފައިވާ އަމިއްލަ މަދަރުސާތަކަށް ސަރުކާރުން އެހީވެދިނުމަށް ހަމަޖެހިފައިވާ އުސޫލުގެ މަތިން، 1980 ވަނަ އަހަރު އިތުރު 19 މަދަރުސާއަށް އެހީދޭން ފެށުނު. އަހަރު ނިމުނުއިރު، ސަރުކާރުން އެހީދޭ 66 މަދަރުސާގައި، 9239 ކުދިން ތަޢުލީމު ހާސިލު ކުރަމުން ގެންދޭ.

ތަޢުލީމީ ދަނޑުގައި ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު އެޅުނު އެންމެ ހަރުދަނާ އަނެއް ފިޔަވަޅަކީ، ރާއްޖޭގައި ފުރަތަމައަށް ހުޅުވުނު އިސްލާމީ ތަޢުލީމުދޭ މަރްކަޒު "މަޢްހަދުއްދިރާސާތިލް އިސްލާމިއްޔާ" ހުޅުވުން. އެކަމަކީ، ރާއްޖެއަކީ ސަތޭކައަކުން ސަތޭކައަށް މުސްލިމުން އުޅޭ ޤައުމަކަށްވެފައި، މިފަދަ ތަނެއް ނެތުމުން ރާއްޖެއަށް އެތައް ޒަމާނަކުއްސުރެ ލިބިފައިވާ އުނިކަން އޭގެ ސަބަބުން ފިލައިގެންދާނެ ކަމަށް އުންމީދުކުރެވޭ ކަމެއް.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު މާލޭގައި ތިބި، އިސްކަންދަރު ސްކޫލަށް ވަންނަން އެދޭ ކުދިންގެ ތެރެއިން، ޢުމަރަށް ފެތޭ ހުރިހާ ކުދިންނަށް އެ ސްކޫލަށް ވަދެވޭނެގޮތް ހަމަޖައްސައި ދެވުނު. މިއީ، މިގޮތަށް ކުދިން ވެއްދުނު ފުރަތަމަފަހަރު ކަމަށްވާތީ، މިފަދަ ފުރުޞަތެއް ލިބުނުކަން އެއީ، ޚާއްޞަގޮތެއްގައި ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ ކަމެއްކަމުގައި އަޅުގަނޑު ދެކެން.

ސްކޫލްތަކުގައި ކިޔަވައިދޭ މާއްދާތަކުގެ އިތުރަށް، ޤައުމީރޫޙު އުފެއްދުމާއި، ޢަމަލީގޮތުން ކަންތައްތަކުގައި ބައިވެރިވުމުގެ ޝައުޤުވެރިކަން އުފެއްދުމަށްޓަކައި، ސްކޫލްތަކުގެ މެދުގައި އެކިއެކި މުބާރާތް ބޭއްވުމާއި، އެކިއެކި މުނާސަބަތާ ގުޅޭގޮތުން ކުރެވޭ މަސައްކަތާބެހޭ ވާރކްޝޮޕްފަދަ ކަންތައް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް އިންތިޒާމު ކުރެވުނު. އަދި ސަރުކާރުގެ ސްކޫލްތަކުގައި، ޤައުމީ މުނާސަބަތުތަކާއި، ދީނީ މުނާސަބަތުތައް ފާހަގަކުރެވުނު.

ރާއްޖޭގައި ތަޢުލީމު ދިނުމަށްޓަކައި، އެކަށީގެންވާ ފެންވަރުގެ މުދައްރިސުން، ރާއްޖޭގެ ސްކޫލްތަކަށް ފުދޭވަރަށް ނެތްކަން އެއީ، ވޭތުވެދިޔަ އެތަކެއް އަހަރު ރާއްޖެއަށް ތަޖްރިބާ ކުރަން ޖެހިފައިވާ ދަތި މައްސަލައެއް. މީގެކުރިން އޮތީ، ރާއްޖޭގެ ސްކޫލްތަކަށް ބޭނުންވާ ޢަދަދަށް ދިވެހީންގެ ތެރެއިން މުދައްރިސުން ތަމްރީނު ކުރުމަށް އެއްވެސް ސަމާލުކަމެއް ނުދެވި. އެކަމުގެ ސަބަބުން، ސަރުކާރުގެ ސްކޫލްތަކުގައި، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުތަކުގައި، ކިޔަވައިދެމުން ގެންދެވިފައިވަނީ، ބޭރުގެ މުދައްރިސުން ގެނެސްގެން. ވުމާއެކު، 1979 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން، ރާއްޖޭގައި މުދައްރިސުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން ގެންދެވިފައިވޭ. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު މި މަސައްކަތަށް އިތުރު ކުރިއެރުން ގެނެވުނު. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ރާއްޖޭގައި އިނގިރޭސިބަހުން ކިޔަވައިދޭގޮތަށް ބޭއްވުނު މުދައްރިސުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ ފުރަތަމަ ކޯސް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ބޭއްވުނު.

ބޭރު ޤައުމުތަކުގައި ތަޢުލީމު ހާސިލުކުރުމަށާއި، އެކިއެކި މަސައްކަތްތައް ދަސްކުރުމަށް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުވެސް ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ކުދިން ފޮނުވަމުން ގެންދެވުނު. މިގޮތުން 1980 ވަނަ އަހަރު، އެކިއެކި ކޯސްތަކުގައި 117 ކުދިން ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ފޮނުވިފައިވޭ. އަދި ކޯސް ނިންމާފައި 99 ކުދިން އެނބުރި އައިސްފައިވޭ. މީގެތެރެއިން 3 ކުދިންނަކީ، މަތީ ތަޢުލީމު ނިންމާފައި އެނބުރި އައި ކުދިން. އަހަރު ނިމުނުއިރު، ކުރިން ތަޢުލީމު ހާސިލުކުރަން ފޮނުވިފައިވާ ކުދިންނާއެކު، 112 ކުދިން އަދިވެސް ބޭރު ޤައުމުތަކުގައި ތަޢުލީމު ހާސިލުކުރަމުން ގެންދޭ.

1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ރާއްޖޭގެ ތަޢުލީމަށްޓަކައި ބޭރުގެ އެކިއެކި ފަރާތްފަރާތުން ތަފާތު އެހީ ލިބެމުންދިޔަ. އޭގެތެރޭގައި، ރާބިޠަތުލްޢާލަމިލް އިސްލާމީގެ ފަރާތުން ލިބުނު، ވަރަށްގިނަ އަދަދެއްގެ މުޞްޙަފާއި، ޖަޕާނު ސަރުކާރުން ލިބުނު ރޭޑިޔޯތަކާއި، ލީބިޔާ ސަރުކާރާއި، އިސްލާމިކް ސޮލިޑޭރިޓީ ފަންޑުން ލިބުނު އެހީ، ޚާއްޞަގޮތެއްގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ. 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު، ޖަޕާނު ސަރުކާރުން ރާއްޖެތެރޭގައި އަޅައިދިނުމަށް ގަސްތުކޮށްފައިވާ 3 ސްކޫލް ޢިމާރާތްކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފެށުމަށްޓަކައި ބޭނުންވާ ހުރިހާ ތައްޔާރުތަކެއް ވަނީ ކޮށްނިމިފައި.

ރާއްޖޭގެ ޞިއްޙަތު

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

ރާއްޖޭގައި ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތައް ތަރައްޤީ ކުރުމަކީ، ސަރުކާރުން ވަރަށް ބޮޑު އަހަންމިއްޔަތެއް ދޭ ކަމެއް. އެހެންކަމުން، ދިވެހިންގެ ޞިއްޙަތު ސަލާމަތުން ބެހެއްޓުމަށްޓަކައި ބޭނުންވާ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތަކާއި، ޞިއްޙީ އިރުޝާދުތައް ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭނޭގޮތް ހޯދައިދެވޭތޯ، މިދިޔަ އަހަރުވެސް މަސައްކަތް ކުރެވިފައިވޭ. މާލޭގައި ގަވަރންމަންޓް ހޮސްޕިޓަލްގެ ޚިދުމަތްތައް ރަނގަޅު ކުރުމަށްޓަކައި، ހޮސްޕިޓަލަށް އިތުރަށް ބޭނުންވާ ތަކެތި ހޯދައި، އިމާރާތާއި ތަކެތި މަރާމާތުކޮށް، ހޮސްޕިޓަލްތެރެ ރީތިކޮށް އަދި ސާފުތާހިރުކޮށް ބެހެއްޓުމަށް ވަރަށްގިނަ މަސައްކަތް ކުރެވިފައިވޭ. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު، ހޮސްޕިޓަލްގެ ޑޮކްޓަރުންނާއި، އެހެން މުވައްޒަފުންނާ އަޅުގަނޑު ބައްދަލުކޮށް، ހޮސްޕިޓަލްގެ މަސައްކަތަށް ކުރިމަތިވާ ދަތިތައް އޮޅުންފިލުވައި، ވަގުތުން ރަނގަޅު ކުރެވެންހުރި ކަންތައްތައް ރަނގަޅު ކުރިން. އަދި ހޮސްޕިޓަލްގެ ޚިދުމަތްތައް ހަލުއިކަމާއެކު، ދައްޗެއްނެތި، އާންމުންނަށް ލިބިދިނުމަށްޓަކައި އެޅެންހުރި ފިޔަވަޅުތައް އެޅުނު. ނަމަވެސް، ހޮސްޕިޓަލްގެ އެންމެބޮޑު މައްސަލައަކީ، ފުދޭވަރަށް ޑޮކްޓަރުން ނެތުމާއި، ހޮސްޕިޓަލަށް ބޭނުންވާ އަގުބޮޑު ސާމާނު ފުދޭވަރަށް ނެތުމާއި، ހޮސްޕިޓަލް ބޮޑުކުރުމަށް ޖާގަނެތުން ކަމަށްވާތީ، މިކަންކަމަކީ، ވަގުތުން ރަނގަޅު ކުރެވެންހުރި ކަންކަމެއް ނޫން. ވީމާ، މިކަންކަމަށް ދާއިމީ ޙައްލެއް ގެނެވޭނީ، މާލޭގައި އިތުރަށް ހަދާ ހޮސްޕިޓަލާއި، ރާއްޖެތެރޭގައި މިހާރު ހަދަމުންދާ ރީޖަނަލް ހޮސްޕިޓަލްތައް ހަދާ ނިމުމުން ކަމަށް ފެނޭ.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު، ހޮސްޕިޓަލުން 76,496 ބަލިމީހުން ބަލައި، ބޭސްފަރުވާ ދެވިފައިވޭ. އަދި 15,597 ބަލިމީހުން ހޮސްޕިޓަލްގައި ބާއްވައި، ބޭސްކުރެވިފައިވޭ. 1980 ވަނަ އަހަރުވެސް، ކަންފަތާއި ނޭފަތާއި ކަރުގެ ބަލިތަކުގެ ބޭރުގެ ޚާއްޞަ ޑޮކްޓަރުންނާއި، އާންމު ބަލިތަކާބެހޭ ޑޮކްޓަރުން މާލެ ދުރުވެ ހޮސްޕިޓަލްގައި ބަލިމީހުން ބައްލަވައި، އެކި ބަލިބަލީގެ 313 މީހުން އޮޕަރޭޝަން ކުރެއްވި.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ތެރޭގައި، 37 ފެމިލީ ހެލްތް ވާރކަރުންނާއި، 8 ކޮމިޔުނިޓީ ހެލްތު ވާރކަރުންނާއި، 10 ކޮމިޔުނިޓީ ހެލްތް އެއިޑުންނާއި، 15 ނަރސް އެއިޑުންނާއި، 10 ފޫޅުމައިންނަށް ތަމްރީނު ދެވުނު.

1980 ވަނަ އަހަރުން ފެށޭ 10 އަހަރަކީ، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގޮތުން، ބޯފެނާއި ސާފުތާހިރުކަމުގެ 10 އަހަރު ކަމުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ 10 އަހަރު. ދިވެހިރާއްޖޭގައިވެސް، 11 ނޮވެމްބަރ 1980 އިން ފެށިގެން ކުރިއަށްއޮތް 10 އަހަރަކީ، ބޯފެނާއި ސާފުތާހިރުކަމުގެ 10 އަހަރު ކަމުގައި ކަނޑައަޅައި، އެދުވަހު އެކަންވަނީ އިޢުލާނު ކުރެވިފައި. އަދި މިހާރު ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަމުން މިގެންދަނީ، 1990 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް ރާއްޖޭގެ އެންމެންނަށް ސާފު ބޯފެން ލިބޭނޭގޮތް ހަމަޖައްސައިދިނުމަށާއި، ފާޚާނާގެ ކަންތައްތައް ހަމަޖައްސައިދިނުމަށް. ޔުނިސެފްގެ އެހީގައި ހިނގަމުންދާ، ބޯފެނާއި ސާފުތާހިރުކަމާބެހޭ މަޝްރޫޢުގެ ދަށުން، 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ރާއްޖެތެރޭގެ 4 ރަށެއްގައި ވާރޭފެންއަޅާ 17 ތާނގީ ރާނާ، 5 ރަށެއްގައި 9 ފާޚާނާ ހަދައި ނިންމުނު. އަދި އިތުރު ބައެއް ރަށްރަށުގައި، ފެންތާނގީއާއި ފާޚާނާ ހެދުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިފައިވޭ.

ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ޞިއްޙީ ހުރިހާ ޚިދުމަތްތަކެއް ދިނުމުގެ މައްޗަށް އެކުލަވައިލެވޭ މަޝްރޫޢެއް ރޭވުމަށްޓަކައި، މުޖުތަމަޢުގެ ބޭނުންތަކާއި ޚިޔާލު ހޯދުމުގެ ގޮތުން ޚާއްޞަ ސެމިނާރެއް، 1980 ވަނަ އަހަރު ތެރޭގައި ބޭއްވުނު. އަދި ޕްރައިމަރީ ހެލްތް ކެއަރގެ އުސޫލުން، މީލާދީން ދެހާސްވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރައްޔިތުންނަށް ޞިއްޙީ ޚިދުމަތް ފޯރުވައިދިނުމަށްޓަކައި މަޝްރޫޢެއް ރޭވުމުގެ މަސައްކަތް ކުރެވުނު.

ރާއްޖޭގެ ޞިއްޙީ މައިދާނުގައި، އެންމެމަތީ އެހީތަކެއް ލިބެމުންދާ ފަރާތް ކަމުގައިވާ ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙަތު ޖަމްޢިއްޔާގެ ދާއިރާގައި، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖެ ފާހަގަކުރެވޭފަދަ ބައެއް އަދާކުރި. އާދެ! މި ޖަމްޢިއްޔާގެ ދެކުނުއިރުމަތީ އޭޝިޔާއާބެހޭ ކޮމިޓީގެ 33 ވަނަ ދައުރުގެ ޖަލްސާތައް މާލޭގައި ބޭއްވުނުކަމީ، ރާއްޖެއަށް ލިބުނު މަތިވެރި ފަޚްރެއްކަން ކަށަވަރު. އެ ޖަލްސާތަކާ ގުޅިގެން ފާހަގަކޮށްލެވުނު އަނެއްކަމަކީ، ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙަތު ޖަމްޢިއްޔާގެ ފަރާތުން ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ "ޗާޓަރ ފޮރ ހެލްތް ޑިވެލޮޕްމަންޓް" ގައި ދިވެހިރާއްޖެ ބައިވެރިވިކަން.

ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި 1980 ވަނަ އަހަރަކީ، ވަރަށް މަތިވެރި ކާމިޔާބީއެއް ހޯދި އަހަރެއް. އާދެ! ކަށިވިދުރީގެ ނުރައްކާތެރި ވަބާ މުޅި ދުނިޔެއިން ފިލުވައިލެވުނު ކަމުގައި މިދިޔަ އަހަރު އިޢުލާނު ކުރެވުނު. މިކަމާ ގުޅިގެން، ބޭރުން އަންނަ މީހުންގެ އަތުގައި އަތްކެނޑި ސަރޓިފިކެޓް އޮންނަން ބޭނުންނުވާކަމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާތީ، ރާއްޖޭގައިވެސް އެގޮތަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށުނު. އަދި ރާއްޖޭގައި ކުރިއްސުރެ ހިނގަމުން އަންނަ އަތްކެނޑުމުގެ ޕްރޮގްރާމްވެސް ހުއްޓާލެވުނު.

1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގެ ޞިއްޙަތަށްޓަކައި ކުރެވެމުންދާ މަސައްކަތަށް ލީބިޔާ ސަރުކާރުން ވަރަށް ދީލަތި އެހީއެއް ވެދެއްވި. އެއީ ރާއްޖެތެރޭގެ ރަށްރަށަށް ޞިއްޙީ ޚިދުމަތުގައި ދަތުރުކުރާނެ ދެބޯޓު ދެއްވުން. 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ޕްރެޒިޑެންޝަލް އެޑްރެހުގައި ދަންނަވާފައިވާ ފަދައިން، މާލޭގައި ހޮސްޕިޓަލެއް އެޅުމަށްޓަކައިވެސް ލީބިޔާ ސަރުކާރުން ވަނީ އެހީވެދެއްވާފައި.

އިޖުތިމާޢީ ޚިދުމަތް

އިޖުތިމާޢީ ގޮތުން، ރައްޔިތުންނަށް ދެވޭ ޚިދުމަތްތައް އިތުރުކޮށް، މުޖުތަމަޢުގެ އިޞްލާޙަށްޓަކައި ކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތައް ކުރަމުން ގެންދިޔުމަށް ދައުލަތުން ދެމުން ގެންދަނީ، ވަރަށް މަތިވެރި ސަމާލުކަމެއް. އިޖުތިމާޢީ އަދި ޤައުމީ ހަރަކާތްތަކަކީ، ހަމައެކަނި މާލެއަށް ޚާއްޞަ ކުރެވިފައިވާ ކަންތައްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ނުބޭއްވުމުގެ ގޮތުން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ރާއްޖެތެރޭގައިވެސް ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ވަރަށް މުހިންމު މުނާސަބަތެއް، ރަސްމީގޮތުން ފާހަގަކުރެވުނު. އާދެ! ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ޤައުމީ ދުވަހުގެ ރަސްމިއްޔާތު ވަރަށް ކުލަގަދަގޮތެއްގައި ގެނެވުނީ، ޤައުމީދުވަސް އެ ބަޠަލަކަށް ނިސްބަތްވެގެންވާ، އައްސުލްޠާނުލް ޣާޒީ މުޙަންމަދު ތަކުރުފާނުލް އަޢްޡަމް ސިރީސަވާދީއްތަ މަހާރަދުންގެ އުފަން ރަށް ކަމުގައި ހިމެނޭ، ތިލަދުންމަތީ އުތުރުބުރީ އުތީމުގައި. މިކަމަކީ، މިފަދަ ޤައުމީ ބަޠަލަކަށް ޢަމަލީގޮތުން އަދާކުރެވޭ ޝުކުރެއްކަން ޔަޤީން. އަދި މިކަމުގެ ސަބަބުން، ޣާޒީ ރަދުންގެ ޒިކުރާ ވަރަށް މަތިވެރި ދަރަޖައަކަށް އާވެ، ދިވެހިންގެ ދިވެހިވަންތަކަމަށް ޚާއްޞަ ޤަދަރެއްދެވި، ދިވެހިންގެ ހިތްތަކުގައި ޤައުމީ ޝުޢޫރުތައް އާލާވެގެންދިޔަ،

ޤައުމީ ގޮތުންނާއި، އިޖުތިމާޢީ ގޮތުން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުތެރޭގައި ރާއްޖޭގައި ފާހަގަކުރެވުނު އެންމެ ކުލަގަދަ މުނާސަބަތަކީ، ހިޖްރީ 15 ވަނަ ޤަރުނުގެ ފެށުން. މިކަމަކީ، އިސްލާމިކް ކޮންފަރެންސުން ފާސްވެގެން އިސްލާމީ ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ޤައުމެއްގައިހެން ފާހަގަކުރެވުނު ކަމެއް. އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައިވެސް، ހިޖުރީ އާ ޤަރުނުގެ ފެށުން ފާހަގަކުރުން ހިމެނިގެންދިޔައީ، ހަމައެކަނި އިޖުތިމާޢީ ކަމެއް ކަމުގައެއްނޫން. އެކަމުގެ ސަބަބުން، އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްތަކުގައި އިސްލާމްދީނުގެ މައްޗަށް ލޯބި އިތުރުވެ، އިސްލާމީ އުއްމަތާ އަޅުގަނޑުމެން ކައިރިވެގެންދިޔަ ކަމެއް ކަމުގައިވެސްމެ.

ހިޖްރީ 15 ވަނަ ޤަރުނުގެ ފެށުން ފާހަގަކުރުމުގެ ގޮތުން، ފަޤީރުންނަށް އެހީވެދިނުމަށްޓަކައި، "ޚައިރާތު ފަންޑު"ގެ ނަމުގައި ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ފަންޑެއް ހުޅުވުނު. މި ފަންޑަށް އާންމުންގެ ތަރުޙީބު ލިބެމުންދަނީ އެކަށީގެންވާ ދަރަޖައަކަށް.

ކޮންމެ ޤައުމެއްގައިވެސް އަންހެނުންނަކީ، ފިރިހެނުންނެކޭ އެއްފަދައިން، މުޖުތަމަޢުގެ އެއްބައި ކަމަށްވާތީ، ދިވެހި އަންހެނުންގެ ކަންތައްތައް ކުރިއެރުވުމަށާއި، އިޖުތިމާޢީ ކަންތައްތަކާއި، ޤައުމީ ކަންތައްތަކުގައި، އަންހެނުންގެ ހަރަކާތްތެރިކަމާއި އެއްބާރުލުން އިތުރުކުރުމަށްޓަކައި، ދައުލަތުގެ ފަރާތުން މިދިޔަ އަހަރު ވަރަށްގިނަ މަސައްކަތްކުރި. 1979 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އުފެއްދުނު، އަންހެނުން ކުރިއަރުވާ ކޮމިޓީގެ ފަރާތުން، ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ އަތޮޅުތަކާއި، މާލޭގެ އަވަށްތަކުން ހޮވިފައިވާ ވަފްދުތަކެއް ބައިވެރިވާ ގޮތުގެމަތިން "ދިވެހި އަންހެނުންގެ ޤައުމީ ޖަލްސާ"އެއް ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު މާލޭގައި ބޭއްވި. މިއީ، ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި ޤައުމީ ފެންވަރުގައި ބޭއްވުނު މިބާވަތުގެ ފުރަތަމަ ޖަލްސާ. މި ޖަލްސާގައި، ރާއްޖޭގެ އަންހެނުންގެ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި ކުރިމަތިވާ ހުރަސްތަކާމެދު ވިސްނައި، ތަރައްޤީއަށްޓަކައި އަޅަންވީ ފިޔަވަޅުތަކާމެދު ޚިޔާލުކޮށް، އެ ރޮނގުން އެޅެންހުރި ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް ނިންމުނު. އަދި މިޖަލްސާއިން ފާސްކުރެވިފައިވާ ގޮތުގެމަތިން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު މުޅި ރާއްޖޭގައި "އަންހެނުންގެ ހަފްތާ" އެއް ފާހަގަކުރެވުނު.

ދިވެހި އަންހެނުންނާ ބެހޭގޮތުން، މިދިޔަ އަހަރު ފާހަގަކުރެވުނު އެންމެ ޚާއްޞަކަމަކީ، ޖުލައިމަހުގެ ތެރޭގައި ކޯޕަންހޭގަންގައި ބޭއްވުނު ބައިނަލްއަޤްވާމީ އަންހެނުންގެ ޖަލްސާގައި، ދިވެހި އަންހެނުންގެ ވަފްދެއް ބައިވެރިވިކަން. މިއީ، މިފަދަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަލްސާއެއްގައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަންހެނުންގެ ވަފްދެއް ބައިވެރިވި ފުރަތަމަފަހަރު. އެހެންކަމުން، މިއީ، ބޭރުގެ ދުނިޔޭގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަންހެނުންނަށް ލިބުނު ވަރަށް މަތިވެރި ފަޚްރެއް ކަމުގައި އަޅުގަނޑު ދެކެން.

1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ޚާއްޞަ ގޮތެއްގައި ބަލައިލެވިފައިވާ އަނެއް ރޮނގަކީ، ޤައުމުގެ ޒުވާނުންގެ ހަރަކާތްތަކާއި އަޚްލާޤު. ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަށްވުރެ ގިނަ ބައެއް ކަމުގައިވާ، ޒުވާނުންގެ ކަންތައްތަކަށް އެކަށީގެންވާ ސަމާލުކަމެއް ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ދިނުމަށްޓަކައި، "ޒުވާނުންގެ މަޖިލިސް"ގެ ނަމުގައި މަޖިލިހެއް އުފައްދައި، އެ މަޖިލީހުގެ ހަރަކާތްތައް ފެށުނު. "ޒުވާނުންގެ މަޖިލިސް"ގެ ބެލުމުގެ ދަށުން، ރާއްޖޭގެ ޒުވާނުންނާބެހޭ ކަންތައްތައް ރަނގަޅު އުސޫލެއްގެ މަތިން ހިނގަމުންދާނެ ކަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އުންމީދު ކުރެވޭ.

ދިވެހިބަހާއި އަދަބަށް ޚިދުމަތްކުރާ މަޖިލިހާއި، ދިވެހި ތާރީޚާއި ޘަޤާފަތަށް ޚިދުމަތްކުރާ މަޖިލީހުގެ މަސައްކަތްތައް، ހަރަކާތްތެރިކަމާއެކު ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ހިނގަމުންދިޔަ. އަދި، އެ ދެ މަޖިލިސް އެކުވެގެން، "ދިވެހިނާދީ" މި ނަމުގައި ނާދީއެއް ހުޅުވުނު. އާދެ! އެ ނާދީ ހުޅުވުނީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން، ގިނަ ބަޔަކު ދިރިއުޅެމުންމިދާ އެކަހެރި ދިރިއުޅުމުން އެއްކިބާވެ، އަޅުގަނޑުމެންގެ މެދުގައި އިޖުތިމާޢީ ރޫޙު އާލާކުރުމަށްޓަކައި ހުޅުވުނު ނާދީއެއްގެ ގޮތުގައި.

އިޖުތިމާޢީ ގޮތުންނާއި، އިޢުލާމީ ގޮތުން، ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންނަށް ކޮށްދޭ ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، މިހާރު ރޭޑިޔޯއާއި ޓެލެވިޜަނަކީ، ފާހަގަކޮށްލެވޭފަދަ ޚިދުމަތެއް. މިހެން މިދެންނެވީ، ވަރަށް މުހިންމު ސަބަބުތަކެއް ހުރުމުން. ތަންކޮޅެއް ކުރިން ރޭޑިޔޯ ހިނގަމުން އައިސްފައިވަނީ، ސަރުކާރުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ތަންތަނާ އެއްގޮތަށް. ނަމަވެސް، ވޭތުވެދިޔަ ދެ އަހަރެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އާންމުކޮށް، އަދި ޚާއްޞަކޮށް، 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ރޭޑިޔޯއާއި ޓެލެވިޜަންގެ ޚިދުމަތްތަކަށް ބޭނުންތެރި އިޞްލާޙުތަކެއް ގެނެވުނު. ކުރިން ރޭޑިޔޯ ބޭނުންކުރެވެމުންދިޔައީ، ހަމައެކަނި ސަރުކާރުގެ އިޢުލާނުތަކާއި ޚަބަރުތައް ރައްޔިތުންނަށް ފޮނުވައިދޭ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި. މިހާރު ރޭޑިޔޯއަކީ، ރައްޔިތުންގެ ޚިޔާލާއި ޝުޢޫރުތައް ފާޅުކުރުމުގެ ވަސީލަތެއްވެސްމެ. ކުރިން ރޭޑިޔޯއަކީ، ހަމައެކަނި ނުވަތަ ގިނައިރަށް މުނިފޫހިފިލުވައިދޭ ޕްރޮގްރާމްތަކެއް ފޮނުވައިދޭ އެއްޗެއް. މިހާރު، ރޭޑިޔޯއަކީ، މުނިފޫހިފިލުވައިދިނުމުގެ އިތުރަށް، ތަޢުލީމާއި ތަރުބިޔަތުދޭ، ޚަބަރާއި މަޢުލޫމާތު އޮޅުންފިލުވައިދޭ އެއްޗެއް.

ރާއްޖޭގައި، ރޭޑިޔޯ ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން ފެށުނުތާ 18 އަހަރު ފުރުމުގެ މުނާސަބަތު މިދިޔަ އަހަރު ފާހަގަކުރެވުނު. އެ މުނާސަބަތު އެގޮތަށް ފާހަގަކުރެވުނު އެންމެބޮޑު ސަބަބެއް ކަމުގައިވީ، ރާއްޖޭގައި ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަމުންދާތާ 18 އަހަރުވީއިރު، ރާއްޖޭގައި ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރުމާބެހޭ ސިޔާސަތެއް، އެންމެ ފުރަތަމަ ކަނޑައެޅިފައި ވަނީ 1980 ވަނަ އަހަރުގައި ކަމަށްވީކަން. މިހާރު ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރޭޑިޔޯއާއި ޓެލެވިޜަނުން ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަމުންގެންދާ ސިޔާސަތަކީ، ރާއްޖޭގެ މީހުންގެ ކިބައިގައި ޤައުމީ ލޯބި އުފެއްދުމާއި، އިސްލާމްދީނަށް ޙުރްމަތްތެރިކޮށްހިތުމަށް ބާރުއެޅުމާއި، ރާއްޖޭގައި ޤައުމީ އެކުވެރިކަން އާލާކުރުމާއި، މުޖުތަމަޢުގައި ހިމެނޭ ތަފާތު ބައިތަކުގެ މެދުގައި ހަމަހަމަކަން ޤާއިމުކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމާއި، ރާއްޖެއާއި ރާއްޖެއިން ބޭރުގެ މަޢުލޫމާތުތައް ވެވުނު އެންމެ އަވަހަކަށް ހޯދައިދިނުމާއި، ތަންދޮރު ދަންނަ މުޖުތަމަޢެއް އުފެއްދުމަށް، ތަފާތު ފެންވަރުގައި މަސައްކަތް ކުރުމާއި އަދި މީގެ އިތުރަށް މުނިފޫހިފިލުވައިދިނުން.

މި ސިޔާސަތުގެ ދަށުން، 1980 ވަނަ އަހަރު، ރޭޑިޔޯއިންނާއި ޓެލެވިޜަނުން ފޮނުވަމުން ގެނައި ޕްރޮގްރާމްތަކުގައި، ތަޢުލީމީ، ދީނީ، އަދި ޚަބަރާއި މަޢުލޫމާތުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ކުރިއަށްވުރެ އިތުރުކުރެވުނު. މީގެއިތުރަށް، ވަރަށްގިނަ ޤައުމީ ކަންތައްތަކާއި، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ކަންތައްތައް، އެކަންތައްތައް ހިނގަމުންދިޔައިރު، ހަމަވަގުތުން އަޑު ފެތުރުމާއި ދުރަށް ފޮނުވުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައްވެސް ހިމެނުނު. މިފަދަ ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ސަބަބުން، ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ޤައުމީ ރޫޙު އާލާވެ، ރައްޔިތުންގެ އެއްބައިވަންތަކަން އިތުރުވެގެންދިޔަ. އަދި ވަކިން ޚާއްޞަ ގޮތެއްގައި، ހިޖުރީގޮތުން 1400 ވަނަ އަހަރުގެ ފިޠްރުޢީދާއި، ބަރަކާތްތެރި ޙައްޖުގެ މަންޒަރުތައް، ސީދާ މައްކަތުލް މުކައްރަމާއިން ހަމަ ވަގުތުން މާލެއަށް ލިބި، ޓެލެވިޜަނުން ދުރަށް ދެއްކުމުން، އަދި އިންޑޮނީޝިޔާގައި އޮތް ޚަބަރު ފެތުރުމުގެ ޢާންމު ވަސީލަތްތަކާ ބެހޭގޮތުން ބޭއްވުނު އިސްލާމީ ޖަލްސާގެ މަންޒަރުތައް ވަގުތުން ދުރަށް ދެއްކުމުން، އަޅުގަނޑުމެން އިސްލާމީ އުއްމަތާ އެތައް ތަނެއް ކައިރިވެގެންދިޔަ.

ރޭޑިޔޯއާއި ޓެލެވިޜަންގެ ޕްރޮގްރާމްތަކަށް އެދެވޭ ބަދަލުތައް ގެނައުމާއެކު، ރޭޑިޔޯ ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ އަޑު ސާފުކޮށް ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅުތަކަށް ފޮނުވައިދެވޭތޯވެސް ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ދަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުން. މިގޮތުން، އޮސްޓްރޭލިޔާ ސަރުކާރުގެ އެހީގެ ދަށުން، ރާއްޖޭގައި ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރާނޭ އިތުރު ދެ ޓްރާންސްމީޓަރު ބެހެއްޓުމުގެ ޕްރޮޖެކްޓެއްވެސް ވަނީ، މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ފެށިފައި.

އިޖުތިމާޢީ ރިޢާޔަތުގެ ގޮތުން، ބަލަދުވެރިން ނެތް ފަޤީރުންނަށާއި، ހާލުގައި ޖެހިފައިވާ ނިކަމެތިންނަށް ދޭ އެހީތައް 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ވަރަށްބޮޑަށް އިތުރުކުރެވުނު. ސަރުކާރުގެ ޚަރަދުގައި 1978 ވަނަ އަހަރު ބޭސްކޮށްދެވުނު މީހުންނަށް ޚަރަދު ކުރެވިފައިވަނީ، ހަމައެކަނި -/1099 ރުފިޔާ، 1979 ވަނަ އަހަރު -/41,423 ރުފިޔާ ޚަރަދުކުރެވިފައިވޭ. 1980 ވަނަ އަހަރު މިކަމަށް -/192,223 ރުފިޔާ ޚަރަދުވެފައިވޭ. އާދެ! ކުރީ އަހަރުގެ ނިސްބަތުން ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު %363 އިތުރުވެގެން ގޮސްފައިވޭ. މިއީ، 1978 ވަނަ އަހަރު މިކަމަށް ކުރެވުނު ޚަރަދަށް ބަލާއިރު، 175 ގުނަ އިތުރުވެފައިވާ ޢަދަދެއް.

އަދި ކުރީ އަހަރެކޭވެސް އެއްފަދައިން، ދައުލަތުގެ ޚާއްޞަ އެހީއަށް ބޭނުންވާ މީހުން، މާލެއަތޮޅު ގުރައިދޫގައި ބައިތިއްބައިގެން، ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ބަލަހައްޓަމުން ގެންދެވުނު. މިގޮތުން 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު، ބަލަދުވެރިން ނެތް 40 މީހުންނާއި، މޮޔައިންގެ 13 މީހުންނާއެކު، ޖުމްލަ 53 މީހުން ބަލަހައްޓަމުން ގެންދެވޭ. ޚާއްޞަ އެހީއަށް ބޭނުންވާ މީހުން ބައިތިއްބުމަށް ކުރިން ހަދާފައިވާ ގެތައް ކަމުނުދާތީ، 1979 ވަނަ އަހަރު ރާނަން ފަށާފައިވާ އިމާރާތްތަކުގެ މަސައްކަތް ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުވެސް ހިނގަމުންދިޔަ. އަހަރު ނިމުނުއިރު އެރަށުގައި ހަދަން ގަސްތުކުރެވިފައިވާ 5 އިމާރާތުގެ ތެރެއިން 2 އިމާރާތް ވަނީ ރާނާ ނިމިފައި.

އަޅުގަނޑުމެން މިކުރިމަތިލާ 1981 ވަނަ އަހަރަކީ، ނުކުޅެދޭ މީހުންނާބެހޭ ބައިނަލްއަޤްވާމީ އަހަރު ކަމަށް ފާހަގަކުރެވޭ އަހަރު. މިއަހަރު ފާހަގަކުރުމުގެ ގޮތުން، ރާއްޖޭގައި ތިބި ނުކުޅެދޭ މީހުންނަށް ސަރުކާރުން އިތުރު ޢިނާޔަތްދޭގޮތަށް ދަނީ ހަމަޖެހެމުން.

މާލެއަތޮޅު މާފުށީގައި ހުޅުވިފައިވާ ކުޑަކުދިން ތަރުބިޔަތުކުރާ އިޞްލާޙިއްޔާއަށް، މިދިޔަ އަހަރުގެތެރޭގައި ވަރަށްބޮޑު ކުރިއެރުމެއް އައި. އެތާނގައި ކުދިން ތިބޭ އިތުރު 2 ގެއާއި، ވާރކްޝޮޕަކާއި، ކިޔަވައިދޭ ކްލާސްބަރިއަކާއި، ކުޅިވަރު ކުޅޭ ހިޔާކޮށްފައިވާ ތަނެއް ހެދުނު. މިކަންކަމަށް، މޯލްޑިވްސް ޝިޕިންގ ލިމިޓެޑުގެ ފަރާތުން އެކަށީގެންވާ އެހީތައް ލިބުނު. 1979 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު އެތާނގައި ތިބީ 24 ކުދިން. 1980 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު 51 ކުދިން ތިބި. އެތަން މިހާރު ހެދިފައިވަނީ، 200 ކުދިންނަށް ތިބެވޭގޮތަށް. އަދި ފެހުމާއި، ރޭނުމާއި، ވަޑާންކުރުމާއި، ވެލްޑްކުރުމާއި، ލެއިތުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ދަސްކޮށްދެވޭގޮތަށް.

ރާއްޖޭގެ ކުޅިވަރުތައް ތަރައްޤީކުރުމަށާއި، ޒުވާނުންގެ މެދުގައި ކުޅިވަރުގެ ރޫޙު އާލާކުރުމަށްޓަކައި، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެތެރޭގައިވެސް މަސައްކަތް ކުރެވުނު. އަތޮޅު އަތޮޅުގައި ކޮމިޔުނިޓީ ކްލަބްތައް އުފައްދައިގެން، ރާއްޖެތެރޭގައިވެސް ކުޅިވަރު ކުރިއެރުވުމަށް ބާރުއެޅުނު. ރާއްޖެތެރޭގެ ކުޅިވަރަށް އިތުރު ސަމާލުކަމެއް ދިނުމުގެ ގޮތުން، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ބޭއްވި ރާއްޖޭގެ 14 ވަނަ ދޯނިރޭސް ބޭއްވީ، އަރިއަތޮޅު މަހިބަދޫގައި. ކުރީ އަހަރުތަކުގައިވެސް ބާއްވާ ކުޅިވަރު މުބާރާތްތައް ބޭއްވުމާއެކު، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ކްލަބްތަކުގެ މެދުގައި، ކަސްރަތު މުބާރާތެއް ބޭއްވުމަށް ހަމަޖެއްސުނު. މިއީ، ގާތްގަނޑަކަށް ވޭތުވެދިޔަ ފަންސަވީހަކަށް އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ރާއްޖޭގައި ފުރަތަމަފަހަރަށް ބޭއްވުނު ކަސްރަތު މުބާރާތް.

މާލެއާއި ރާއްޖެތެރޭގެ އަތްތެރިމަސައްކަތުގެ މައުރަޒެއް، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ބޭއްވުނު. މި މައުރަޒަކީ، ކުރީ އަހަރުގެ މައުރަޒަށްވުރެ، ތަކެތީގެގޮތުން މުއްސަނދި، އަދި އެތަކެތި ހެދިފައިވާ ފެންވަރުގެ ގޮތުން މޮޅު، މައުރަޒެއް ކަމަށް ފާހަގަކުރެވުނު މައުރަޒެއް.

އިޖުތިމާޢީ ގޮތުން، 1980 ވަނަ އަހަރު ސަރުކާރުން ދިން އެއް ޢިނާޔަތަކީ، ރަމަޟާންމަހުގެ މުނާސަބަތުގައި، ސަރުކާރުގެ މުވައްޒަފުންނަށް، އެމީހަކަށް ލިބޭ މުސާރައިގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި، މުސާރައިގެ އިތުރަށް ދޭގޮތަށް ހަމަޖެއްސުން. މީގެފަހުން ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް، މިގޮތަށް މި ޢިނާޔަތް ދިނުމަށްވަނީ ކަނޑައެޅިފައި. ހަމަމިއާއެކު، މިދިޔަ އަހަރު ރަމަޟާން މަހުގެ ކޮންމެ ރެޔަކު "މުލީއާގޭ" ގައި ޤުރްއާން ކިޔެވުމާއި، ދީނީ ނަސޭހަތް ދިނުމުގެ ޕްރޮގްރާމެއް ބޭއްވުނުކަންވެސް ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ.

ޝައްކެއްވެސް ނެތް. ވޭތުވެދިޔަ ދެ އަހަރެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި، އިޖުތިމާޢީ ގޮތުން ދިވެހި ޤައުމަށް އައިސްފައިވަނީ ވަރަށްވެސް އެދެވޭ ބަދަލެއް. އިޖުތިމާޢީ ޚިދުމަތުގެ އަގު، ވަރަށްގިނަ ބަޔަކަށް މިހާރު ދަނީ ވަޒަންކުރެވެމުން. ރަށްރަށުގެ ރަށް ކުރިއަރުވާ ކޮމިޓީތަކާއި، އަތޮޅު ކުރިއެރުވުމަށް އެހީވާ ކޮމިޓީތަކުން، ނުވަތަ އަވަށް އަވަށުގެ އަވަށް ކުރިއަރުވާ ކޮމިޓީތަކާއި، އަންހެނުންގެ ކޮމިޓީތަކުން، އަދި އެކިއެކި ކްލަބްތަކާއި ޖަމްޢިއްޔާތަކާއި، ޖަމާޢަތަށްޓަކައި ތަފާތު ޚިދުމަތް ކުރަމުންދާ ތަންތަނުން ކުރަމުންގެންދާ ޚިދުމަތްތައް ފެންނަމުންދިޔައީ ހިތްހަމަޖެހޭފަދަ މިންވަރަކަށް. އެހެންކަމާއެކު، ޖަމާޢަތަށް ޚިދުމަތްކުރުމުގައި ފާހަގަކުރެވޭ ބައެއް މީސްމީހުންނަށް، ސަރުކާރުން އެކަމުގެ އަގު ވަޒަންކުރުމުގެ ގޮތުން "ކަމުވޮށިކަމުގެ ދަރަޖަ" ދެވުނު. މިގޮތުން، 12 ފިރިހެނުންނާއި 4 އަންހެނުންނަށް މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި މިދަރަޖަ ދެވިފައިވޭ. މިއީ، ރާއްޖޭގެ އާދަކާދަ ދިރުވުމުގެ ގޮތުން އެޅުނު ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅެއް ކަމުގައި އަޅުގަނޑު ދެކެން.

ހަމައެފަދައިން، އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން، މުޖުތަމަޢަށް ކުރަމުންދާ އެކިއެކި ބޮޑެތި ޚިދުމަތްތަކުގެ އަގު ވަޒަންކުރުމުގެ ގޮތުން، ދައުލަތުން އެފަދަ ޚިދުމަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް ދިނުމަށް 1979 ވަނަ އަހަރު ކަނޑައެޅުނު ޤައުމީ ޚިދުމަތުގެ އިނާމު 1980 ވަނަ އަހަރުވެސް ދެވުނު. ކުރީ އަހަރަށްވުރެ ގިނަ ދާއިރާތަކުގައި ކުރެވިފައިވާ ޚިދުމަތްތައް ފާހަގަކުރެވި، މިދިޔަ އަހަރު މިގޮތުން ޝަރަފްވެރިކަމުގެ 3 އިނާމާއި، ހިތްވަރު ދިނުމުގެ 19 އިނާމު، 22 ބޭފުޅަކަށް ދެވުނު.

ޚާރިޖީ ހިންގުން

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

ދިވެހިރާއްޖެއަކީ، ހަމައެކަނި ދުނިޔޭގެ ޗާޓުގައި ކުރެހިފައިވާ ތިކިތަކެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް ދުވަސް މިހާރު ވަނީ، މާޒީގެ ތެރެއަށްގޮސް ގެއްލިފައި. އާދެ! ބައިނަލްއަޤްވާމީ ދާއިރާގެ ތެރެއަށް، މިހާރު ދިވެހިރާއްޖެ ވަންނަމުންދަނީ ހީވެސްނުކުރެވޭހާ ބާރަށް. އާންމުކޮށް ދުނިޔޭގައި ހިނގަމުންދާ ކަންތައްތަކުގައި، އަދި ޚާއްޞަކޮށް، އިސްލާމީ ޤައުމުތަކުގެ މައްސަލަތަކުގައި، މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންނަކީ ޢަމަލީގޮތުން ހަރަކާތްތެރިވާ ބައެއް. އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގޮތުން، ރާއްޖޭގެ ޤަދަރު ދަނީ އުފުލެމުން.

ބޭރު ދުނިޔޭގައި، ރާއްޖޭގެ އަގު ވަޒަންކުރެވެމުންދާ މިންވަރަށް، ރާއްޖޭގެ ބޭރާބެހޭ ހިންގުންތެރިކަން ހަރުދަނާކުރަން ބޭނުންވޭ. ހަރަކާތްތެރިކަން އިތުރުކުރަންޖެހޭ. 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، މިގޮތުން، ރާއްޖޭގެ ބޭރާބެހޭ ހިންގުމުގައި ވަރަށްގިނަ ކަންތައްތައް ކުރެވިފައިވޭ.

ޢިރާޤުގެ ރައީސްގެ ދަޢުވަތަކަށް 1980 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރިލް މަހުގެ ތެރޭގައި އަޅުގަނޑު އެ ޤައުމަށް ޒިޔާރަތްކުރި ކުރުން އެއީ، ރާއްޖެ ބޭރު ދުނިޔެއަށް ތަޢާރުފްވަމުންދާ މިންވަރު ހާމަކޮށްދޭ ކަމެއް ކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެން. މި ދަތުރުގެ ސަބަބުން ޢިރާޤާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެކުވެރިކަން އިތުރުވެގެންދިޔަ. ބައިނަލްއަޤްވާމީ މައްސަލަތަކުގައި، ދެ ޤައުމުގެ ޚިޔާލު އެއްގޮތްވުމާއެކު، ދެ ޤައުމުގެ މެދުގައި އިޤްތިޞާދީ، ޘަޤާފީ، އަދި ފަންނީ ރޮނގުން ގުޅުން އިތުރުކުރުމަށް ކަނޑައެޅުނު.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ދިވެހިރާއްޖެ އިތުރު 4 ޤައުމަކާއެކު ޑިޕްލޮމެޓިކް ގުޅުން ޤާއިމުކުރި. އެ ޤައުމުތަކަކީ، ބަހްރެއިން، ސީޝެލްސް، ނޭޕާލް، މާލީ. މި 4 ޤައުމާއެކު، 1980 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް ދިވެހިރާއްޖެ ސިޔާސީގޮތުން 46 ޤައުމާ ގުޅިފައިވޭ. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ދިވެހިރާއްޖެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަމާޢަތްތަކުގެ ތެރެއިން އިތުރު ދެ ޖަމާޢަތެއްގައިވެސް ބައިވެރިވި. އެއީ، "ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސް އެޑިޔުކޭޝަނަލް ސައިންޓިފިކް އެންޑް ކަލްޗަރަލް އޯގަނައިޒޭޝަން" މި ޖަމްޢިއްޔާއާއި، "އޭޝިޔާ ޕެސިފިކް ޓެލެކޮމިއުނިޓީ" މި ޖަމާޢަތް. އެ ދެ ޖަމާޢަތާއެކު މިހާރު ދިވެހިރާއްޖެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ 22 ޖަމާޢަތުގައި ބައިވެރިވެފައިވޭ.

1980 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ވަރަށްގިނަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަލްސާތަކުގައި ދިވެހިރާއްޖެ ތަމްސީލު ކުރެވުނު. އާދެ! ބޭރު ޤައުމުތަކުގައި ބޭއްވުނު 57 ޖަލްސާގައި، ސަރުކާރު 110 ބޭފުޅުން ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވި. އަދި މީގެ އިތުރަށް، 21 ސެމިނާރއާއި، 14 ވާރކްޝޮޕްގައި ރާއްޖެ ބައިވެރިވި. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެތެރޭގައި، ދައުލަތުގެ އެކިއެކި ޚާއްޞަ ބޭނުންތަކުގައި، ބޭރުގެ އެކިއެކި ޤައުމުތަކަށް 38 ބޭފުޅުން ފޮނުވިފައިވޭ.

1980 ވަނަ އަހަރު ދިވެހިރާއްޖެ ބައިވެރިވި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަލްސާތަކުގެ ތެރެއިން، ފަލަސްޠީނުގެ މައްސަލައާ ގުޅިގެން، ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސްގެ ޖެނެރަލް އެސެމްބްލީ، މިދިޔަ އަހަރު ޖުލައި މަހުގެ ތެރޭގައި ބޭއްވި ޚާއްޞަ ދައުރާއި، އިޤްތިޞާދީ ތަރައްޤީއާ ބެހޭގޮތުން، އޯގަސްޓް މަހުގެ ތެރޭގައި ބޭއްވި ޚާއްޞަ ޖަލްސާއާއި، އިސްލާމްއާބާދުގައާއި، ފާސްގައި ބޭއްވުނު، އިސްލާމިކް ކޮންފަރެންސްގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރުންގެ ޖަލްސާތައް ޚާއްޞަ ގޮތެއްގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ. އަދި ބެލްގްރޭޑްގައި ބޭއްވުނު، ޔުނެސްކޯގެ 21 ވަނަ ޖެނެރަލް ކޮންފަރެންސާއި، ޖެނީވާގައި އޮތް، ވަރލްޑް ހެލްތް އެސެމްބްލީގެ ޖަލްސާއާއި، ކުއާލާލަމްޕޫރުގައި އޮތް ޖަމްޢިއްޔަތުއްދަޢްވަތިލް އިސްލާމިއްޔާގެ ޖަލްސާގައިވެސް ރާއްޖެ ބައިވެރިވި.

މިގޮތުން ބައިވެރިވި ޖަލްސާތަކުގެ ތެރެއިން، ފާސްގައި އޮތް އިސްލާމީ ޤައުމުތަކުގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރުންގެ ޖަލްސާގެ އެއްވަނަ ނައިބު ރައީސަކަށް، ރާއްޖޭގެ މިނިސްޓަރ އޮފް އެކްސްޓަރނަލް އެފެއާޒް ހޮވުނުކަން އެއީ، ރާއްޖެއަށް ލިބުނު ޝަރަފެއް. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، އިސްލާމިކް ސްޓޭޓްސް ބްރޯޑްކާސްޓިންގ އޯގަނައިޒޭޝަންގެ އެގްޒެކެޓިވް ކައުންސިލްގެ މެންބަރަކަށް ދިވެހިރާއްޖެ ހޮވުނުކަން އެއީވެސް ރާއްޖެއަށް ލިބުނު ފަޚްރެއް. އަދި ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސްގެ "އެޑްހޮކް ކޮމިޓީ އޮން ދި އިންޑިއަން އޯޝަން"ގެ މެންބަރަކަށްވެސް ރާއްޖެވި.

ޚާރިޖީ ހިންގުމުގައި، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ދިވެހިރާއްޖެއަށް ލިބުނު އެންމެ ޚާއްޞަ އެއް އުފަލަކީ، ބޭރުގެ ވަރަށްގިނަ ޢިއްޒަތްތެރި މެހްމާނުންނަށް މަރްޙަބާ ދެންނެވުމުގެ އުފާ. އާދެ، މިދިޔަ އަހަރު، ބޭރު ޤައުމުތަކާއި، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަމާޢަތްތަކުގެ މަތީ ދަރަޖައިގެ 143 ބޭފުޅުން ރާއްޖެއަށް ޒިޔާރަތް ކުރައްވާފައިވޭ. މިބޭފުޅުންގެ ތެރޭގައި، ސިންގަޕޫރުގެ ބޮޑުވަޒީރުގެ އެއްވަނަ ނާއިބާއި، ޢިރާޤުގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރާއި، އެތާނގެ ވަޒީރުލްއައުޤާފާއި، ބަންގްލަދޭޝްގެ މިނިސްޓަރ އޮފް ސިވިލްއޭވިއޭޝަނާއި، ސްރީލަންކާގެ މިނިސްޓަރ އޮފް ޓްރާންސްޕޯޓް ފަދަ ޢިއްޒަތްތެރި ބޭފުޅުން ހިމެނިވަޑައިގަނޭ.

އަދި މިދިޔަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި އިތުރު ދެ އެމްބެސީއެއް ހުޅުވުނު. އެއީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ އަވަށްޓެރި ޤައުމުތަކުގެ ތެރެއިން، އެންމެ ޚާއްޞަ އެއް ޤައުމު ކަމުގައިވާ ޝްރީލަންކާއާއި، ދިވެހިރާއްޖެއާ ގުޅުން ބަދަހިކުރުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއްދޭ އިސްލާމީ ޤައުމެއް ކަމުގައިވާ ޢިރާޤާ، މި ދެ ޤައުމުގެ އެމްބެސީ. މި ދެ ޤައުމާއެކު، 1980ގެ ނިޔަލަށް، ބޭރުގެ 5 ޤައުމެއްގެ އެމްބެސީ ރާއްޖޭގައި ހުޅުވިފައިވޭ.

ޚާރިޖީ ހިންގުމުގެ ބައި، ނިންމާލުމުގެ ކުރިން ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ އަދި އެއްކަމެއް އެބައޮތް. އެއީ، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤުދުސް ފަންޑަށް އެހީވުމުގެ ގޮތުން ރާއްޖޭގައިވެސް ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ޤުދުސް ފަންޑެއް ހުޅުވިކަން. މިއީ، އިސްލާމިކް ކޮންފަރެންސްގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރުންގެ 11 ވަނަ ޖަލްސާގައި ފާސްކުރި ޤަރާރަކާ އެއްގޮތްވާގޮތުން، ދިވެހިރާއްޖެއަކީވެސް އިސްލާމިކް ކޮންފަރެންސްގެ މެންބަރަކަށްވާތީ، ހުޅުވުނު ފަންޑެއް. އަހަރު ހުސްވިއިރު މިފަންޑަށް، އަޅުގަނޑުމެން ކަހަލަ ކުޑަ ޤައުމެއްގެ ނިސްބަތުން، ވަރަށް އެކަށީގެންވާ މިންވަރަކަށް ފައިސާ ލިބިފައިވޭ. އާދެ، މިއީ، ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ ހިތްތަކުގައި ހުރި ވަރުގަދަ އިސްލާމީ ރޫޙު ހާމަވެގެންދިޔަ ކަމެއްކަން ކަށަވަރު.

                                                                           ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

މި މަޖިލިހަކީ، ދައުލަތް ހިންގުމުގައި އެންމެ މުހިންމު އެއްބައި އަދާކުރުމުގެ ބުރަ މަސްއޫލިއްޔަތު އެޅިފައިވާ، ރައްޔިތުންގެ ވަކީލުންގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް. ޤާނޫނުތައް ހެދުމަކީ، މި މަޖިލީހުން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް. ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތަކަށް ރައްކާތެރިވުމާއި، ރާއްޖެއަށާއި ދައުލަތަށް އިޚްލާޞްތެރިވުންމަތީ ދެމިތިއްބެވުމަކީ، މި މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ވާޖިބެއް.

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، މި މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން، އާދެ! ތިޔަ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުން، މިދެންނެވި ނުކުތާތަކުގެ މައްޗަށް ވިސްނަވައިގެން ޢަމަލުކުރައްވަމުން ގެންދެވި ކަމުގައި އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރަން. ދައުލަތަށާއި ރައްޔިތުންނަށް އިޚްލާޞްތެރިކަމާއި އަދި ހީވާގިކަމާއެކު، މަސައްކަތް ކުރެއްވި ކަމުގައި އަޅުގަނޑު ދެކެން. އެކަމަށްޓަކައި، މި މަޖިލީހުގެ ރައީސަށާއި، އެންމެހައި މެންބަރުންނަށް އަޅުގަނޑުގެ ހިތުގެ އެންމެ ފުންމިނުން ޝުކުރާއި ތަޢުރީފު ރައްދުކުރަން.

އާދެ، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ، ދައުރުގެ 20 ޖަލްސާއާއި، ޚާއްޞަ 7 ޖަލްސާ ބޭއްވުނު. އެ ޖަލްސާތަކުގައި، 21 ބިލު ފާސްކުރައްވައި، 4 މައްސަލަ ނިންމަވާފައިވޭ. ކުރިން ރާއްޖޭގެ ރައީސްކަމުގައި ހުންނެވި އިބްރާހީމް ނާޞިރު، ޤާނޫނާ ޚިލާފަށް ކުރައްވާފައިވާ ކަންތައްތައް ބައްލަވައި ތަޙްޤީޤު ކުރެއްވުމުގެ މަސައްކަތް، މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައިވެސް ކުރައްވާފައިވޭ. އަދި މިހާރު މިހިނގާ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ ޢުމުރުން 50 އަހަރު ފުރުމުގެ މުހިންމު އަދި ތާރީޚީ މުނާސަބަތު ފާހަގަކުރަންޖެހޭތީ، އެ މުނާސަބަތާ އެކަށީގެންވާ ޕްރޮގްރާމެއް ރާއްވަވައި، ތައްޔާރުކުރައްވަމުން ގެންދެވި.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުން ފާސްކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގެމަތިން، ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުއަސާސީ އިޞްލާޙުކުރުމުގެ މަސައްކަތް މިހާރު ވަނީ ފެށިފައި. މިކަމަށްޓަކައި، ޤާނޫނުއަސާސީގެ 83 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންވެގެންވާ ރައްޔިތުންގެ ޚާއްޞަ މަޖިލިސް މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ވަނީ އެއްކުރެވިފައި.

މަޖިލިހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

އަޅުގަނޑުމެން މިހާރު މި ހޭލަން އުޅެނީ ޤާނޫނުއަސާސީގެ ޙަޔާތަކަށް. މި އާ ޙަޔާތަށް ހޭލެވޭއިރު، އަޅުގަނޑުމެން ތިބެންވާނީ، މީގެކުރިންވެސް އަޅުގަނޑުމެން ތިބި ފަދައިން، ޤާނޫނަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށްހިތާ ބައެއްގެ ގޮތުގައި. ޢަދުލާއި އިންޞާފަށް ލޯބިކުރާ ބައެއްގެ ގޮތުގައި. އަމިއްލަ ފައިދާއާއި ލާބައަށްވުރެ ބޮޑަށް ޤައުމުގެ މަޞްލަޙަތަށް ބަލާ ބައެއްގެ ގޮތުގައި.

މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުން؛

ޤާނޫނުތައް ހެއްދެވުމުގައި އަބަދުވެސް ހަނދާންކުރައްވަންވީ، ޤައުމުގެ ކަންތައްތަކަކީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ އަތްމަތީގައި އޮތް ވަރަށްބޮޑު އަދި އެހާމެ މުޤައްދަސް އަމާނަތެއްކަން. ޤައުމުގެ މުސްތަޤްބަލަކީ، މިނިވަން، ބާއްޖަވެރި މުސްތަޤްބަލެއް ކަމުގައި ހެދުމަކީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ވާޖިބެއްކަން. މިއަދު، އަޅުގަނޑުމެން ނިންމާ ނިންމުންތަކުގައި ވިސްނަންވީ، ހަމައެކަނި މިއަދަކަށް ނޫންކަން. މާދަމައަށްވެސް އަދި އަނެއްދުވަހަށްވެސް މިއަދު ވިސްނަންޖެހޭނެކަން.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރުންނޭވެ!

އަޅުގަނޑުމެންގެތެރޭގައި މިއަދު ވަނީ، ވަރަށްގިނަ ކަންތައްތަކެއް އަލަށް ފެށިފައި. އެތައް ރޮނގަކުންނާއި އެތައްގޮތަކުން، އަޅުގަނޑުމެންނަށް އޭގެ ފައިދާތައް ލިބިދޭނެ ކަންތައްތަކެއް އުފެއްދިފައި. އެކަންތައްތައް ފެށުމަށް އަޅުގަނޑުމެން ގެނައި ޖޯޝާއި ފޯރި، އެކަންތައްތައް ދެމެހެއްޓުމަށްވެސް، އަދި ކުރިއަށްގެންދިޔުމަށްވެސް ބެހެއްޓޭތޯ ބެއްލެވުމަކީ، އަޅުގަނޑުގެ އިޚްލާޞްތެރި އެދުމެއް. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢަށް ވަރަށް ކުރު މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި މިއައި ބޮޑު ބަދަލުގެ ސަބަބުން، އަލަށް ފެށޭ ކަންތައްތަކާ ކުރިމަތިވާނެ ވަރަށްގިނަ ހުރަސްތަކެއް ހުންނާނެކަން އަޅުގަނޑަށްވެސް ވިސްނޭ. އެ ހުރަސްތައް ގިރާކޮށް ކުރިއަށްދިޔުމަކީ، ޤައުމުގެ ޙައްޤުގައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް އޮތް ވާޖިބެއް. ބޭނުމީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ އަގުވަޒަންކުރެވޭ މިންވަރަށް، އަޅުގަނޑުމެން ޢަމަލީ ބަޔަކަށްވުން. އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންނާއި، އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކުގެ މިނިވަންކަމާއި އުފާވެރިކަން ސަލާމަތްކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، މިހާރު އަޅުގަނޑުމެން ކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތައް ކުރުމުގެ ހިތްވަރާއި ފަންވަރު އަޅުގަނޑުމެންގައި ހުރުން.

އަޅުގަނޑުމެންނަކީ ކުޑަ ޤައުމަކަށްވިޔަސް، އަޅުގަނޑުމެންނަކީ މީހުންކޮޅު މަދު ޤައުމަކަށްވިޔަސް، އެހެންނޭ ކިޔާފައި، އަޅުގަނޑުމެންގެ ތަރައްޤީއަށް ކުރަންވީ މަސައްކަތްތައް ނުކޮށް ތިބެވޭކަށެއް ނެތް. ކުރިއްސުރެ ކުރަމުން އައި ކުދިކުދި ކަންތައްތައް ކޮށްލައިގެން މިއަދު ފަރުޖެއްސޭކަށެއްވެސް ނެތް. ކުރިއަރަމުން އަންނަ، ދުނިޔޭގެ އެހެން ކުދި ޤައުމުތަކެކޭ އެއްފަދައިން، އަޅުގަނޑުމެންވެސް ހުރިހާ ރޮނގެއްގައި ކުރިއެރުމަށްޓަކައި ކުރަންވީ ބޮޑެތި ކަންތައްތައް ކުރަން ފަށަންވީ ދުވަސް އަތުވެއްޖެ. މަތިވެރި ކަންތައްތަކަށް އުންމީދުކުރުމުގެ ހުރިހާ ޙައްޤެއް އަޅުގަނޑުމެންނަށްވެސް ލިބިގެންވޭ. ވުމާއެކު، މި އާ ފެށުމުގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލުކޮށް، މަތިވެރި އުންމީދުތަކެއް ކުރުމުގެ ހިތްވަރު ލިބިގަންނަމާތޯ! އަޅުގަނޑުމެންގެ ކެރުމާއި ޢަޒުމް އިތުރުކުރަމާތޯ! ކާމިޔާބީއަކީ، އުންމީދުގެ މޭވާކަން ހަނދާންކުރަމާތޯ! އެ މޭވާ ހާސިލުވުން ވަނީ ޤުރުބާނީގެ ފަހަތުގައިކަން ގަބޫލުކުރަމާތޯ!

اللّـه سبحـانـه وتعـالى ތިޔަ އެންމެ މެންބަރުންނަށާއި އަޅުގަނޑަށް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖެއާމެދު މަތިވެރި އުންމީދުތައް ކުރުމުގެ ހިތްވަރާއި، އެ އުންމީދުތައް ހާސިލުކުރުމުގެ ޤާބިލިއްޔަތު ދެއްވުން އެދި ދުޢާކުރާ ޙާލު، އެކަލާނގެ އިސްމުފުޅުގެ ބަރަކާތުން،

ޤާނޫނު ނަންބަރު 1/68ޖ.ގެ 6 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެމަތިން، މި އަހަރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ހުޅުވައިދިނުމުގެ މާތްކަން ލިބިގަންނަން.

رَبَّـنَا لاَ تُـزِغْ قُلُوبَـنَا بَعْدَ إِذْهَدَيْتـَنَاوَهَبْ لَنَـامِنْ لَّدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ.

وَمَا تَوْفِيقِىٓ إِلاَّبِٱللَّـهِ عَلَيْـهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْـهِ أُنِيْب.

وَالسَّلام عَلَيْكُمْ وَرَحْمَة ٱللَّـهِ وَبَـرَكَاتُـه.